ПИШУВА: Д-р Даница Поповска
специјалист по ортопедија
♦♦♦♦♦♦♦
Скршеници на коските можат да настанат и кај децата и кај возрасните. Но, кај децата е можен уште еден тип на повреда на коските – повреда на зоната на раст. Самото име кажува дека се работи за повреда на делот во кој коските кај децата растат.
Зоната на раст е најслабиот дел од детскиот скелет, дури е послаба и од околните лигаменти и мускули. Поради тоа, повреди што кај возрасните би предизвикале раскинување на лигаментите и повреди на зглобовите, кај децата најчесто предизвикуваат повреди (скршеници) на зоната на раст
Во тек на растот на телото, се додека не се достигне скелетна зрелост, сите коски кај децата имаат зони на раст. Кај долгите коски има најмалку по две зони на раст, на краевите на коската и овде се создава ново ткиво и коската се издолжува. Кога растот завршува во тек на адолесценцијата, овие зони се затвораат и во целост се заменуваат со коска. Зоната на раст е најслабиот дел од детскиот скелет, дури е послаба и од околните лигаменти и мускули. Поради тоа, повреди што кај возрасните би предизвикале раскинување на лигаментите и повреди на зглобовите, кај децата најчесто предизвикуваат повреди (скршеници) на зоната на раст.
Околу 15%-30% од скршениците кај деца вклучуваат и повреда на зоната на раст. Со оглед на тоа што зоната на раст ја одредува конечната форма и големина на коската, овие скршеници треба соодветно да се третираат, во спротивно можат да доведат до нееднаква должина или деформитети на рацете и нозете. Со соодветен третман, најголем дел од скршениците на зоната на раст зараснуваат без компликации.
Најчести скршеници на зоната на раст се оние на долгите коски на прстите на рацете, потоа следуваат коските на подлактицата и потколеницата. Постојат различни типови на скршеници на зоната на раст.
Лекарите најчесто ја користат класификацијата по Salter – Harris, според која има 5 типа на скршеници:
Тип 1 – кај нив скршеницата минува точно по должина на зоната на раст и телото на коската се одделува од крајот на коската;
Тип 2 – скршеницата делумно минува низ зоната на раст и потоа продолжува низ телото на коската. Овој тип е најчест;
Тип 3 – скршеницата минува низ дел од зоната на расти и потоа продолжува низ крајот на коската, кон зглобот;
Тип 4 – оваа скршеница минува надолжно низ телото на коската, зоната на раст и крајот на коската;
Тип 5 – ова е повреда во која зоната на раст е згмечена помеѓу деловите од коската поради компресивна сила. Таа е најретка од сите повреди и може на почеток да е невидлива, затоа што нема изместување на деловите од коската.
Скршениците на зоната на раст најчесто настануваат при една повреда, како пад или незгода. Поретко можат да настанат како резултат на повторувачки стрес, како на пример при пренапорно тренирање во спорт. Овие повреди почесто настануваат кај машките деца, затоа што кај девојчињата растот завршува во порана возраст и зоните на раст побрзо се затвораат. Половината од сите скршеници на зоните на раст се должат на повреди при спортување – фудбал, кошарка, или возење велосипед, ролери, скијање и слично.
Повредата на зоната на раст се манифестира со силна болка која не поминува. Повредениот дел може да биде деформиран ако има значително изместување на скршените делови. Локално се појавува оток, кој може да го зафаќа зглобот и има болна осетливост на допир. Детето не може да го движи повредениот дел или движењето е изразено болно.
(Во наредното продолжение: Лекување на повредите на зоната на раст)
Повеќе од истиот автор, Д-р Даница Поповска:
