ПИШУВА:
М-р Марина Крстиќ,
специјален едукатор – рехабилитатор
магистер по образование на надарени и талентирани
♦♦♦♦♦♦♦
Научно-технолошките, социо-економските и културните промени на историскиот пат, трансформациите од индустриско во информатичкото општество ја условуваат подготвеноста на образовниот систем за брза трансформација и адаптација на тие барања.
Развојот на општеството условува промени во образованието така што традиционалната улога на образованието во усвојувањето на знаењата на поединецот и развојот на неговите способности добива нови карактеристики.
Со други зборови, богатство на една земја се повеќе зависи од стручноста и образовното ниво на луѓето, искористувањето на нивните потенцијали, а не само од природните ресурси со кои располага, односно развојот не се мери само со ресурсите што ги поседува една земја, туку со квалитетот на луѓето кои ги откриваат, развиваат, подобруваат и користат овие ресурси.
Новите начини и форми на работа, како на пр. активности во парови, групна работа или колаборативно учење, истражувачки проекти на учениците итн. бараат нова организација на работата, материјална поддршка, но и обука, усовршување и мотивирање на наставниците за таква работа. Менторската работа со ученици, како една од традиционалните форми на работа, треба да ги стекне карактеристиките на современи форми на работа токму во работата со надарените и да претставува основа за суштинска, а не формална, индивидуализирана настава во училиштата.
♦♦♦ Индивидуализираниот наставен модел се заснова на фасилитаторскиот пристап на менторот кој создава образовна средина и услови со користење на различни методи, техники и средства при работа со надарени ученици и е компетентен и обучен за работа со надарени ученици бидејќи го насочува, поттикнува, надградува неговиот развој ♦♦♦
Концептот на менторска работа и менторство во литературата е различно дефиниран во согласност со научните и професионални пристапи кон дефиницијата. Според Ш. Алибабиќ (2004; 216) може да се заклучи дека менторството е „грижлив“ наставен процес чија крајна цел е развој на „наставниот објект“. Сепак, на оваа определба, потребно е да се додаде уште една релевантна активност во тој процес/врска која „објектот го става во позиција на субјектот“, тоа е активност за учење, бидејќи развојот/исходот е последица на не само настава, туку „комбинирана“ настава и учење. Со оглед на тоа што и наставата и учењето е сложен и динамичен процес, кои ја условуваат самата разновидност на улоги и активности, постојат различни модели на менторство.
Според McIntyre (2004) менторството е повеќедимензионален образовен процес – стратегија која опфаќа различни организациски форми и методи, па така и улогата на менторот е повеќедимензионална. Тој е инструктор, олеснувач, советник, лидер, експерт, пријател и токму поради сложеноста на менторската улога се потенцира потребата за обука на наставниците за менторска работа, односно за зајакнување на нивните компетенции за работа со надарени ученици.
Менторската работа со надарените ученици поаѓа од принципот на индивидуализација, со цел постепено преземање на одговорноста на ученикот за сопственото учење и развој. Овие принципи се врз основа на индивидуализираниот наставен модел на настава и учење.
♦♦♦ Индивидуализираниот модел на наставна работа, менторската работа, не само што отвора голем број можности за развој и правилно насочување на надареноста и талентот кај ученикот, отвора и низа можности за создавачка и креативна работа на наставникот. Тоа го поттикнува континуирано да ја следи науката што е во неговата научна сфера и интереси, но го поттикнува и на континуирано подобрување и зајакнување на педагошките компетенции преку следење нови трендови во педагогијата, дидактиката и наставните методи во работата со надарени ученици ♦♦♦
Во менторската работа со надарени ученици најчесто се користат дидактички пристапи во учењето. Индивидуализираниот наставен модел се заснова на фасилитаторскиот пристап на менторот кој создава образовна средина и услови со користење на различни методи, техники и средства при работа со надарени ученици и е компетентен и обучен за работа со надарени ученици бидејќи го насочува, поттикнува, надградува неговиот развој. Моделирањето на процесот на менторска работа со надарени ученици се одвива во шест фази:
- Подготовка за работа со надарениот ученик;
- Создавање позитивна средина за учење;
- Развивање план за учење и настава согласно потребите и надареноста на ученикот;
- Идентификување на целите и активностите за учење;
- Спроведување на учењето и следење на процесот на учење;
- Евалуација на индивидуалните постигнати резултати од учењето кај надарениот ученик.
Индивидуализираниот модел на наставна работа, менторската работа, не само што отвора голем број можности за развој и правилно насочување на надареноста и талентот кај ученикот, отвора и низа можности за создавачка и креативна работа на наставникот. Тоа го поттикнува континуирано да ја следи науката што е во неговата научна сфера и интереси, но го поттикнува и на континуирано подобрување и зајакнување на педагошките компетенции преку следење нови трендови во педагогијата, дидактиката и наставните методи во работата со надарени ученици. На овој начин се развива механизам за обезбедување квалитет на наставата, едукацијата и образованието на надарените ученици.
Потребно е да се диференцираат стратегиите за поттикнување на надарени и талентирани ученици, имајќи предвид дека самиот феномен на надареност е многу сложен и разновиден.
Примената на реформските промени во образованието, со модерен пристап кон менторство со надарените ученици со цел за нивно развивање на креативноста, творештвото и образовните потреби за доживотно учење, ќе придонесат за подигање и подобрување на квалитетот на наставата во образовните институции, но и развивање и зајакнување на компетентноста на самите наставници за работа со надарените ученици.
