Официјално е признаена нова форма на дијабетес поврзана со неисхранетост, а не со дебелина. Позната како дијабетес тип 5, се смета дека оваа состојба погодува до 25 милиони луѓе ширум светот, а е предизвикана од недоволен внес на храна. Главно се јавува кај млади, слаби лица во земји со низок и среден приход.
Меѓународната федерација за дијабетес (IDF) гласаше за класификација на оваа состојба, претходно позната како MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), на Светскиот конгрес за дијабетес во Бангкок на 8 април.
„Историски гледано, оваа болест беше сериозно недијагностицирана и слабо разбрана,“ изјави професорката Мередит Хокинс од Медицинскиот колеџ Алберт Ајнштајн. „Признавањето од страна на IDF како „дијабетес тип 5“ е важен чекор кон подигање на свеста за овој здравствен проблем,“ додаде таа.
Според студија од 2022 година, околу 830 милиони возрасни лица ширум светот живеат со дијабетес, најчесто тип 1 и тип 2. Двата типа влијаат врз способноста на телото да го регулира нивото на шеќер во крвта.
Кај дијабетесот тип 1, телото не може да произведува инсулин – хормон кој помага да се пренесе шеќерот од крвта во клетките за енергија. Ова предизвикува висок шеќер во крвта, што може да ги оштети органите. Кај дијабетес тип 2, телото сè уште произведува инсулин, но станува отпорно на него, па шеќерот останува во крвта наместо да влезе во клетките. Со тек на време, ова исто така предизвикува високи нивоа на шеќер во крвта.
Меѓународната федерација за дијабетес (IDF) гласаше за класификација на оваа состојба, претходно позната како MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), на Светскиот конгрес за дијабетес во Бангкок на 8 април
Дијабетес тип 5 е поинаков. Тој е предизвикан од неисхранетост, што доведува до ниско производство на инсулин. Телото не произведува доволно инсулин за да го регулира шеќерот во крвта. Не станува збор за целосно отсуство на инсулин како кај тип 1, ниту за инсулинска резистенција како кај тип 2 – туку за недоволна продукција на инсулин, често поради слабата исхрана.
За разлика од тип 1 и 2, тип 5 е најчесто наследен. Ако еден родител го носи генот, детето има 50 % шанси да го развие, бидејќи генот ја зголемува подложноста на состојбата.
Дијабетес тип 5 најчесто се појавува во раните тинејџерски години или во дваесеттите години од животот, особено кај млади мажи во Азија и Африка со индекс на телесна маса (BMI) од 19. Здрав BMI е помеѓу 18 и 24,9 – што значи дека овие лица се во „тенкиот“ дел од здравата скала.
Професорот Нихал Томас од Христијанскиот медицински колеџ во Индија, за „The Indian Express“ изјави: „Болеста предизвикува абнормално функционирање на бета-клетките на панкреасот, што доведува до недоволно производство на инсулин. Поради недостигот на формално признавање, оваа состојба беше недоволно проучена и често погрешно дијагностицирана.“
„Лекарите често мислат дека е тип 1 дијабетес, но давањето инсулин може да биде опасно“, изјави проф. Хокинс за „Medscape Medical News“. „Дијабетесот поврзан со неисхранетост е почест од туберкулоза и скоро чест како ХИВ/СИДА. Но, недостигот на официјално име ги попречуваше напорите за дијагноза и развој на ефикасни терапии,“ рече проф. Хокинс.
За разлика од тип 1 и 2, дијабетес тип 5 е најчесто наследен. Ако еден родител го носи генот, детето има 50 % шанси да го развие, бидејќи генот ја зголемува подложноста на состојбата
Проф. Хокинс за првпат слушнала за состојбата во 2005 година, кога лекари од повеќе земји пријавиле „чудна форма“ на дијабетес. „Пациентите беа млади и слаби, што сугерираше дека имаат дијабетес тип 1, кој може да се менаџира со инсулински инјекции за да се регулира нивото на шеќер во крвта. Но, инсулинот не им помагаше на овие пациенти, а во некои случаи предизвика опасно ниско ниво на шеќер во крвта,“ изјави таа.
Пациентите не изгледале како да имаат дијабетес тип 2, бидејќи тој обично е поврзан со дебелина, што докторката изјави дека „било многу збунувачко.“
Во 2010 година, Хокинс го основала Einstein’s Global Diabetes Institute. Повеќе од една деценија подоцна, во 2022 година, проф. Хокинс и нејзините колеги од Христијанскиот медицински колеџ докажале дека оваа форма на дијабетес (дијабетес тип 5) е суштински различна од тип 1 и 2.
Таа изјави дека луѓето со дијабетес тип 5 имаат длабок недостаток во способноста да лачат инсулин, што претходно не било препознаено. Ова значи дека нивните тела не можат правилно да апсорбираат и складираат хранливи материи, особено шеќер и масти, за да добијат тежина или да складираат мускулна маса. Како резултат на тоа, тие често остануваат многу слаби, дури и ако внесуваат доволно храна.
„Ова откритие го промени начинот на кој размислуваме за оваа состојба и како треба да се лекува,“ вели таа. Но, сè уште нема стандардизирана терапија, а многу пациенти умираат во рок од една година по дијагнозата.
Проф. Хокинс вели дека исхраната богата со протеини и сиромашна со јаглехидрати, заедно со одредени микронутриенти, може да помогне. Но таа предупредува: „Ова треба внимателно да се проучи, сега кога постои глобална волја и официјален мандат од IDF,“ пренесува британски „Сан“.
