ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Д
војазичноста (билингвизам – лат. Bilinguis) е способност на поединецот, групата или народот да се служи со два јазика без видливи склоности кон еден од нив.
Раниот билингвизам е усвојување на двата јазика до четвртата година, а доцен билингвизам е усвојување на вториот јазик по четвртата година.
Симетричниот билингвизам означува подеднакво познавање на двата јазика, додека асиметричниот означува слабо познавање на другиот јазик (пасивен билингвизам и нерецептивен билингвизам). Билингвизмот се диференцира и на социјален или општествен план, кој опфаќа некоја социјална група на одреден простор и индивидуален, кој претставува вид на поединечни изолирани појави.
Најдобро е детето да не почне веднаш со усвојување на двата јазика истовремено, туку детето прво треба да го усвои мајчиниот јазик. Следењето на брзината и тешкотиите со кои детето се соочува со усвојувањето на мајчиниот јазик, ќе ни помогнат да воочиме кога е потребно да почнеме со воведување на вториот јазик
Еден од факторите за успорен развој на говорот може да биде и двојазичноста. Деца припадници на национални малцинства, деца од мешани бракови или деца на кои родителите поради работа одат да живеат во странски земји, се наоѓаат во ситуација на двојазичност. Децата кои се во фаза на развој на говорот, почнуваат повеќе или помалку истовремено да ги усвојуваат двата јазика. Деца кои растат во двојазична средина, двата јазика ги усвојуваат на ист начин како да прават разлики меѓу двата јазика практично од самиот почеток, додека дисфазичните деца се дисфазични и во двата јазика.
Колку што е говорот на детето послабо развиен, толку треба и нашиот јазик да биде поедноставен, речениците кратки и зборовите познати, а од време на време со прашања да потврдиме дали детето го разбира тоа што му го зборуваме
Ако детето нема никакви додатни пречки и ако во исто време родителите работат со него, раното воведување на другиот јазик нема да му предизвика додатни потешкотии. Таквата ситуација може да влијае стимулативно на учењето на странскиот јазик. Меѓутоа кај деца со мали говорно-јазични проблеми, или кај детето кај кое во периодот на говорно-јазичниот развој не му се посветува доволно внимание, двојазичноста претставува додатна потешкотија во учењето на говорот. Говорниот развој на тие деца ќе биде успорен или сиромашен. Тие деца нема да го научат ни едниот ни другиот јазик. Овие деца во самозборување ги мешаат изразите од едниот јазик во другиот и нема да бидат сигурни ни во граматичките облици. Таа несигурност ќе дојде до израз во изговорот на гласовите што ќе доведе до забуна во изговорот на слични гласови од двата јазика.
Затоа, ако е можно најдобро е детето да не почне веднаш со усвојување на двата јазика истовремено, туку детето прво треба да го усвои мајчиниот јазик. Следењето на брзината и тешкотиите со кои детето се соочува со усвојувањето на мајчиниот јазик, ќе ни помогнат да воочиме кога е потребно да почнеме со воведување на вториот јазик.
Би било добро доколку тоа е можно, тие два јазика и ситуациски да бидат раздвоени и децата да се служат со еден јазик со одредени луѓе и во одредена ситуација, со што би се намалиле забуните доколку истовремено би се усвојувале и двата јазика.
Доколку детето кое живее во двојазична средина покажува потешкотии во развојот на говорот, тогаш е потребно да се одлучиме само за еден јазик, оној на којшто детето ќе се образува. Исто така, со тоа дете треба да се работи многу, да се разговара со него, нашите искази да ги прилагодиме на неговата возраст и не смееме да му се обраќаме со предолги реченици полни со непознати искази и неразбирливи зборови.
Колку што е неговиот говор послабо развиен, толку треба и нашиот јазик да биде поедноставен, речениците кратки и зборовите познати, а од време на време со прашања да потврдиме дали детето го разбира тоа што му го зборуваме. Најдобро би било тоа дете да биде вклучено во детска градинка каде што ќе има поголем поттик за говор.
⇒ Кај децата кај кои говорот повеќе заостанува од говорот на нивните врсници, не е доволна само говорна стимулација дома или во градинка, туку е потребна и стручна помош од логопед.
