За време на феталниот развој, тестисите се формираат во абдоменот. Тие создаваат и складираат сперматозоиди – машки полови клетки. Обично, пред раѓањето тестисите се спуштаат од абдоменот во скротумот – тенка кожна вреќичка зад пенисот која ги држи тестисите. Кога тоа не се случува пред раѓањето или во првите неколку месеци од животот, состојбата се нарекува неспуштени тестиси.
Друг назив за оваа состојба е крипторхизам.
Неспуштените тестиси може да се појават кај кое било машко бебе, но се почести кај предвремено родените деца
Дали неспуштените тестиси се сериозна состојба?
Без третман, состојбата може да биде сериозна. Може да доведе до намалено ниво на тестостерон и проблеми со квалитетот на спермата. Исто така, постои малку поголем ризик за појава на тумор на тестисите (тестикуларен карцином). Сепак, раната интервенција го намалува овој ризик.
Колку често се појавуваат неспуштени тестиси?
Околу 3 % од новороденчињата имаат неспуштени тестиси при раѓање.
Кај предвремено родените бебиња, состојбата е почеста – до 30 % може да имаат неспуштени тестиси. Кај половина од овие бебиња, тестисите се спуштаат сами во првите неколку месеци од животот.
СИМПТОМИ И ПРИЧИНИ
- Кои се симптомите?
Главниот симптом е отсуство на тестис во едната или во двете страни од скротумот. Обично нема други симптоми – состојбата не предизвикува болка и не влијае на мокрењето.
- Што ја предизвикува состојбата?
Точната причина не е позната. Се смета дека недостаток на тестостерон за време на феталниот развој може да влијае врз нормалното спуштање на тестисите. Нема докази дека нешто што прави мајката за време на бременоста може да ја предизвика оваа состојба.
- Кого најчесто го погодува?
Неспуштените тестиси може да се појават кај кое било машко бебе, но се почести кај предвремено родените деца.
МОЖНИ КОМПЛИКАЦИИ
Бебињата со неспуштени тестиси имаат зголемен ризик од:
- Тумор на тестисите (тестикуларен карцином) – најчест тип на рак кај мажи на возраст од 15 до 35 години.
- Тестикуларна торзија – претставува состојба кога семеноводот се извртува и го прекинува дотокот на крв до тестисот. Тоа предизвикува силна болка, а ако не се интервенира во рок од неколку часа, тестисот може да се оштети неповратно или целосно да некротизира.
- Ингвинална хернија – ингвинална хернија е вид на хернија при која дел од орган излегува низ слаб дел од мускулниот ѕид или сврзното ткиво во пределот на препоните.
- Хипогонадизам – кога тестисите не создаваат доволно тестостерон.
Околу 3 % од новороденчињата имаат неспуштени тестиси при раѓање. Кај предвремено родените бебиња, состојбата е почеста – до 30 % може да имаат неспуштени тестиси. Кај половина од овие бебиња, тестисите се спуштаат сами во првите неколку месеци од животот
ДИЈАГНОЗА
Лекарот може да ја дијагностицира состојбата при преглед веднаш по раѓањето.
Ако тестисите не се напипуваат при физички преглед, тоа укажува на неспуштени тестиси.
Ако тестисите не се спуштат до шестмесечна возраст, детето може да има потреба од хируршки зафат или хормонска терапија
Во таков случај, може да ве упатат кај педијатриски уролог – специјалист за заболувања на уринарниот и репродуктивниот систем кај деца. Понекогаш може да се направи ултразвук, но тоа не е секогаш потребно.
ЛЕКУВАЊЕ И ТРЕТМАН
- Како се коригираат неспуштените тестиси?
Орхиопексија претставува златен стандард во третманот на неспуштен тестис. За време на орхиопексија, хирургот прави мал засек во препонскиот предел на детето и ги лоцира неспуштените тестиси во абдоменот. Потоа се прави уште еден мал засек во скротумот, каде се создаваат „џебови“ за да се постават тестисите на своето место. Доколку се утврди дека неспуштените тестиси не функционираат, може да бидат отстранети.
- Кога треба да се направи операцијата?
Ако тестисите не се спуштиле до шестмесечна возраст, треба да се побара совет од лекар. Најдобро е операцијата да се направи меѓу 12 и 24 месеци.
- Што ако состојбата не се лекува?
Нелекувани неспуштени тестиси може да доведат до неплодност подоцна во животот, бидејќи не можат нормално да произведуваат сперма.
ПРОГНОЗА
Што можете да очекувате ако вашето дете има неспуштени тестиси?
Хируршкиот третман за неспуштени тестиси има многу висок степен на успех — околу 98 % ефикасност. Во повеќето случаи, тестисите се развиваат нормално во скротумот и подоцна во животот произведуваат здрави сперматозоиди.
Лекарот може да ја дијагностицира состојбата при преглед веднаш по раѓањето. Ако тестисите не се напипуваат при физички преглед, тоа укажува на неспуштени тестиси
Сепак, кај деца со неспуштени тестиси постои малку зголемен ризик од тестикуларен карцином. Кога ќе влезат во тинејџерските години, се препорачува да вршат месечни самопрегледи на тестисите и редовно да посетуваат здравствен работник за контролни прегледи.
ПРЕВЕНЦИЈА
Може ли да се спречи неспуштениот тестис?
Нема познат начин за превенција на оваа состојба.
ГРИЖА И ПОДДРШКА
Нормално е родителите да се чувствуваат загрижени ако детето треба да оди на операција. Информирањето за постапката и разговорот со лекарот можат да помогнат да останете смирени, а тоа го чувствува и вашето дете. Бебињата препознаваат емоции преку вашиот глас и изрази на лицето. Ако сте смирени и спокојни, и тие ќе бидат порелаксирани. Пред операцијата, можете да му помогнете на детето да се опушти со читање омилена приказна или игра со омилена играчка.
Кога да се јавите на лекар?
Контактирајте со педијатар ако:
- тестисите не се спуштиле до 6 месеци возраст,
- по операцијата забележите силно крвавење, знаци на инфекција (црвенило, температура, треска, замор),
- силна болка во препоните. (Извор: Cleveland Clinic)
