ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
Ј.З.У. Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација
♦♦♦♦♦♦♦
Слухот е многу битен фактор кај децата за да може да се развие една квалитетна и правилна орална екпресија. Во интерперсоналната говорна комуникација слухот има примарна улога, затоа што во самиот чин на говорење имаме 2 слушатела и 1 говорник, тоа значи дека кога се емитува говорната порака контролата се прави преку слух, како и тоа да самиот соговорник пораката повторно ја прима преку слухот. Значи на овој начин слухот има двострука улога на функционирање.
Првите потешкотии се јавуваат кога тоа дете ќе се најде во група со деца од слушна популација –или деца кои имаат нормално развиен слух
Во случаите кога кај детето ќе се открие редукција на слух, во периодот на прелингвалната или во раната лингвална фаза, последователно е да се појават форми на нарушен говор.
Кај она дете чиј слушен рецептор е оштетен, оневозможена е сопствената слушна контрола, поточно оневозможена е перцепцијата на сопствениот глас. Говорот тешко се развива и тешко се изразуваат елементарните фонемски облици.
Раните форми на оштетувања на периферниот слух во раниот период на развој кај децата се причина за говорни нарушувања. Тоа се таканаречени дислалични говорни нарушувања од периферно отогено потекло. Детето не е во можност на правилен начин да ги перцепира гласовите како звуци од гласовниот систем.
Кортикалните оштетувања на потесните и на пошироките аудитивни области исто така даваат нарушувања во говорот, таканаречени говорни нарушувања од централно отогено потекло.
Првите потешкотии се јавуваат кога тоа дете ќе се најде во група со деца од слушна популација –или деца кои имаат нормално развиен слух. Сака да комуницира и да се внесе во игра, да оствари говорна комуникација, но овде ќе се сретне со проблем, не само со другите деца, ќе осети проблем и кај самото себе. Бара комуникација со рацете, се потпомага со гестови или мимика, а и го употребува телото преку сопсвените движења. Прави некоја форма на несекојдневна своја комуникација која и не им е толку позната на другите деца. Има некои деца и кои ќе го прифатат како такво дете, но има и деца кои нема да го разберат што сака да им каже, па ќе бараат повторно и повторно да им објаснува.
За третман на овие деца потребен е комплетен искусен тим со изградена стручна методологија на работа и комплетна стручна техника. Сурдолошкиот третман е многу поуспешен само ако се отпочне рано, ако е глувоста настаната рано, крајот на првата или во тек на втората година потребно е веднаш да се отпочне со сурдолошки третман
Светот на ова дете ќе се подели на деца кои можат да слушаат и на деца кои комуницираат со раце или гест. Постепено, како поминува времето ќе почне да се затвора во светот на движењата, во светот на мимиката, во светот да се дообјаснува и прикажува.
Исто така и нездравата јазична средина и самиот лош говорен пример можат да бидат причинители за да се појават отстапки од говорните норми. Имаме примери во кои детето живее во семејство во кое и двата родитела се глуви или наглуви. Има и такви семејства во кое едниот родител е тотално глув, а другиот родител е наглув. Ова дете ќе треба да се подвргне на интензивен логопедски третман, се со една цел, да му се направи корекција на говорот за да може да се научи правилно да зборува.
Состојбата на слухот и на самата слушна изостреност и слушна прецизност делува на гласовната дискриминација во изговорот, се намалуваат дискриминаторните способности како за сопствените така и за туѓиот говор, се ограничува динамиката на интензитетското поле, се појавуваат артикулаторни аберации – сиромашна мобилност на органите артикулатори, пискав глас, озвучено говорно дишење, несвесни неконтролирани фонации, нарушени супрасегменти особини во говорот.
За третман на овие деца потребен е комплетен искусен тим со изградена стручна методологија на работа и комплетна стручна техника. Сурдолошкиот третман е многу поуспешен само ако се отпочне рано, ако е глувоста настаната рано, крајот на првата или во тек на втората година потребно е веднаш да се отпочне со сурдолошки третман.
♦♦♦♦♦
