ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
Ј.З.У. Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација
♦♦♦♦♦♦♦
С
индромот на Даун е хромозомска аномалија. Причината треба да се бара во самите промени во хромозомите внатре во клетките.
Скоро сите хромозомски аномалии, па и Даунов синдром, се карактеризираат со дефицит во интелигенцијата, а и заостануваат во самиот телесен развој. Со ова, чести се и појавите на висцералните оштетувања, особено невросензорните, кардијалните, реналните и гонадалните. Го добиваат називот тризомија 21. Појавата на тризомија 21, како и преостанатите тризомии, се резултат на нераздвојувањето на хромозомите во првата или втората мејотична делба.
Овие деца по природа се многу мили, насмеани и доброќудни, не сакаат на никого зло да им направат, се гушкаат и се прегрнуваат. Насмевките ги употребуваат како облик на невербална комуникација, наместо да одговори со збор детето со Даунов синдром одговара со насмевка, се смее, дава знак дека ве прифаќа
Говорот кај децата со Даунов синдром заостанува во споредба со говорот кој се јавува кај децата со просечен интелектуален развој. Се очекува и покасно прозборување, покасно појавување на првите зборови… Неправилностите повеќе се изразуваат во нарушената артикулација на поголем број на гласови, кои тешко се примаат, перципираат, тешко се обликуваат… Во делот на артикулаторните нарушувања, се јавуваат форми на сигматизам – неправилно изговарање на гласовите С-З-Ц, шушкање на Ш-Ж-Ч, уњкање, ротацизам -Р-.
Некои од овие деца покажуваат и неправилни во целост говорни изрази, имаат и гласовни промени во самиот говорен израз. Со постоењето на говорниот проблем кој го имаат и кој се јавува на рана возраст, децата со Даунов синдром чувствуваат непријатности и нелагодности кога ќе се најдат во друштво со деца кои зборуваат убаво. Ова доведува до една последица, да се доведат до улога на некомуникативност.
Како растат стекнуваат свест за говорниот проблем, и токму од овие причини преферираат многу малку да зборуваат. За да се заштитат од непријатностите на кои можат да наидат, го користат механизмот на молчење, особено пред непознати лица. Молчењето го користат како одбранбен механизам, молкот го даваат како одговор во некоја говорна ситуација. Овие деца по природа се многу мили, насмеани и доброќудни, не сакаат на никого зло да им направат, се гушкаат и се прегрнуваат. Насмевките ги употребуваат како облик на невербална комуникација, наместо да одговори со збор детето со Даунов синдром одговара со насмевка, се смее, дава знак дека ве прифаќа. Знае да направи разлика за некого кој го прифаќа и за некого кој не го прифаќа. Се приклонуваат кон лицата кои ги прифаќаат, на кои им се симпатични…
Овие деца треба да бидат подложени на третмани – психомоторна реедукација, на дефектолошки и секако на логопедски третмани. Преку овие третмани кај нив ќе се зацврсти сето она што е добро организирано за да можат да развијат нови можности за развивање на говор. На овој начин се прави превенција од понатамошните пореметувања
Говорот треба да биде усмерена комуникација, која има поставена сопствена цел помеѓу две лица. Комуникацијата треба да биде со јасна структура, разбирлива и со јасен разбирлив јазичен код. За да се постигне сето ова, потребно е да се има добро развиени биолошки фактори и да се има развиено одреден степен на интелектуално ниво и одреден степен на емоционален капацитет, но да се има и инструментална спретност со која се реализира.
За жал, кај децата со Даунов синдром ова потешко се постигнува од причини што имаат послабо развиени интелектуално – мисловни процеси. Сите знаеме дека самата интелигенција ги организира нашите токови на мисли, па и речениците кои треба да се произведат. Кратка реченица составуваат околу четвртата година. Со гласовните компоненти и зборови тие можат да ја пренесат информацијата во дадена ситуација која ја гледа или која ја носи во своето сеќавање. Но содржините кои ги соопштува и во кои има сложени јазични процеси на мислење, не им претставуваат предмет на мисловните операции. Кај овие деца можеби е престого да се напише, но психомоторната спрега е инструмент преку кој овие деца учат и осознаваат за животот околу себе и за самите себе.
Овие деца треба да бидат подложени на третмани – психомоторна реедукација, на дефектолошки и секако на логопедски третмани. Преку овие третмани кај нив ќе се зацврсти сето она што е добро организирано за да можат да развијат нови можности за развивање на говор. На овој начин се прави превенција од понатамошните пореметувања.
♦♦♦♦♦
