ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед-дефектолог, мастер логопед
Ј.З.У. Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација
♦♦♦♦♦♦♦
Денес живееме во едно активно и брзо време, кое бара преку говорот јасно да ги изразиме нашите мисли и потреби. Правилно да бидат насочени и правилно да бидат формулирани. Добро искажаната говорна мисла и добро искажаниот збор се повеќе од потребни.
Говорот, тоа е мисловна функција на човекот, едно научено говорно однесување кое служи како средство за личен израз. Ние луѓето, единствено преку говорот се разбираме, тоа е главен фактор за да се развиваме и обликуваме како личности, да се социјализираме во друштво со други луѓе. Говорот е психичка функција, научена реакција условена од органските и психичките способности.
Основен услов за детето да научи правилно да зборува е да има правилно поставен и здрав говорен апарат, но и правилно поставен и здрав нервен систем. Детето треба да има мотивација за говорење, а таа најчесто се раѓа во дом исполнет со љубов, стабилност и топлина
Јазичниот и говорниот развој не се состои само од течно и правилно изразување. Се состои од континуирани секојдневни учења и развивања на повеќе сложени сукцесивни способности. Јазикот и мислењето меѓусебно се поврзани и секако, можеме да го потврдиме и тоа дека јазикот како средство за комуникација ја менува самата природа на мисловниот процес.
Кога детето е мало, уште од најраната возраст појавува интерес буквално за сè што го опкружува. Се интересира за животните, растенијата, предметите, настаните, децата… Гледа во своите родители и прати како тие меѓусебно разговараат, гледа како се смеат, како гестикулираат… Колку повеќе му расте интересот за опкружувањето, толку повеќе му расте и способноста да зборува. Како што расте, понатаму тоа развива и морални принципи, естетски и интелектуални видови на знаење. Развојот на говорот не се состои само од едноставни вербални налози и упатства, тоа е склоп на цела низа на нови сознанија, нови знаења и нови учења, кои по природен пат, преку игра се појавуваат кај малото дете.
Лицето како добар говорен модел треба да биде позитивен лик во семејството, позитивно расположен и оптимистичен, да изгради квалитетни разговори втемелени на емоција, доверба, почит и соживот
Затоа е потребно уште од многу рани години родителите да направат добра организација во домот, добро самите помеѓу себе да се организираат, прво тие за да можат на малото дете да му обезбедат една мирна, хармонична атмосфера во домот. Ова е повеќе од потребно, грижата за чување и подигање на детето да падне исклучиво на родителите. Ова е потребно за да му се отвори патот за да го научи говорот, осмислен, кој треба да биде изразен согласно неговата возраст и согласно неговите способности.
Што подразбираме под патолошки, неразвиен говор?
Ако детето кога зборува покажува низа отстапки во својот литературен мајчин јазик, тоа не значи дека има патолошки говор. Тоа се само отстапки од стандардите на една јазична група.
Под патолошки говор се подразбира говор кој привлекува и го свртува вниманието кон самиот себе. Соговорникот или оној кој треба да слуша не мисли на тоа што му се зборува, туку гледа како му се зборува. Се труди да слуша, но и не разбира. На овој начин се нарушува или се прекинува ланецот на општење и не се дозволува да се направи пренос на вербалната порака на вистинскиот начин.
Причините за ваков патолошки говор можат да бидат многубројни. Но најмногу се бараат во органските недостатоци или органската поставеност кај детето, и во функционалноста. Во основата на функционалните пореметувања можат да лежат и психолошките и срединските фактори, но се разбира и наследниот фактор.
Ако детето кога зборува покажува низа отстапки во својот литературен мајчин јазик, тоа не значи дека има патолошки говор. Тоа се само отстапки од стандардите на една јазична група
Основен услов за детето да научи правилно да зборува е да има правилно поставен и здрав говорен апарат, но и правилно поставен и здрав нервен систем.
Треба да има мотивација за да сака да зборува. Доколку ја нема мотивацијата за зборување, во тој случај тешко ќе го научи говорот.
Од психолошките фактори би ја истакнала атмосферата во која се чува малото дете. Да има добри и квалитетни семејни односи во домот, помеѓу самите родители за да му се обезбеди место да се појави говорот. Преку играње со малото дете, преку пеење на песни, преку читање, цртање и боење, сето тоа придонесува да му се појави говорот. Од срединските фактори би го истакнала постоењето на добриот говорен пример или модел за говор. Говорниот пример е лице кое треба да знае убаво, чисто и разбирливо да зборува, да знае да употреби гест и мимика тогаш кога е потребно, правилно да се однесува и умесно да разговара. Лицето како добар говорен модел треба да биде позитивен лик во семејството, позитивно расположен и оптимистичен, да изгради квалитетни разговори втемелени на емоција, доверба, почит и соживот.
