ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
Ј.З.У. Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација
♦♦♦♦♦♦♦
ЗА СОЗРЕАНОСТА И ЗРЕЛОСТА НА ДЕТЕТО ПРВАЧЕ
Често се поставува прашањето: Зошто е толку потребно детето да игра и тоа со други деца? Зошто е потребно да има активности и тоа во природна средина во која може да ги истакне своите способности?
Тоа го бара и самиот програм на учење кога ќе тргне детето прваче во училиште. Убаво е да имаме здрави, созреани и зрели деца во целина – деца првачиња за да можат адекватно да одговорат на предизвикот кој го бара процесот на учење. Постепено, полека и сигурно ќе треба првачето да ја напушти играта за да може понатаму да се посвети на училишните задачи. Кога детето имало стимулативна и богата игра, тоа играло и имало во изобилие низа ускладени моторни движења, но и ускладени мануелни активности, кои секако претходат за подготовките во прво одделение. И ова е подготовка, не е ни најмалку наивна и непотребна. Преку игра се прави еден вид на вежба и на рацете и на нозете, но и на главата. Раката се учи да ја фати големата коцка, со прстите од раката се учи да се дофати и најмалата ситна коцка, се прави разлика помеѓу овие две коцки, за ова детето размислува, учи, но и созрева, зрее.
На овој начин се учи како да се држи моливот во едната рака, му се зајакнува рачниот зглоб да држи не само молив, туку и да остри со острилка, да сече со ножици. Наизменично се движат и рацете и нозете, може да влече тежок предмет, да турка количка, да произведува звук од два предмета, удирајќи ги, може да префрли нешто преку ограда, но се учи да не се држи на бодликава жица, затоа што тоа ќе му предизвика болка… Внимателно е и претпазливо во активностите.
Самата игра која ја користи добива карактер на вежба на формата и движењето. Ние живееме во светот на формата, а за движењето би напишала дека тоа е самиот живот. Животот е движење, движењето е живот.
ОД КАПИТАЛНА ВАЖНОСТ ЗА ДЕТЕТО – ПРВАЧЕ е да биде во светот во кој може да ја открие формата и движењето, и тоа само, самостојно… Тоа со гордост го открива и осознава секое здраво психичко дете. Се чувствува гордо кога во нешто ќе успее, кога ќе може да ги совлада препреките кои му се појавуваат на патот на успехот.
Секое дете не покажува зрелост, иако има доволно години за на училиште. Некое дете созрева порано, но некое дете созрева покасно
Во периодот од 5 до 6 години, детето се води од слободната динамична игра, со или без играчки, преку заеднички движења и со други деца, пеења, мануелни вежби, морално воспитување, градење на одговорности, учење на вежби преку кои се изостуваат перцепциите или чулата за боја, форма, тежина, димензија, гласови, мириси, вкусови… Говорни вежби преку разговори, поставувања на прашања, давање на одговори, фацијални мимики, вербално поврзување на временски термини – вчера, денес, утре, основни елементи на математички групирања на предмети, со метро за да мери, пари за да брои, цртежи за да црта конструкции, да прави првачето гледајќи во модел… Да го земеме за пример цртежот на едно дете прваче.
Преку еден цртеж многу се гледа неговата созреаност, дали е зрело или му треба време, некој извесен период за да созрее. Гледаме дали нацртаните очи на лицето, од цртање на човечка фигура му се несиметрично поставени, едното око е повисоко нацртано од другото око, главата е преголема во однос на трупот, едната нога ја црта како да му лета високо во воздух, додека другата нога убаво му е нацртана. Гледаме кога црта дали многу притиска со моливчето, го гледаме местото кое го одредило за да црта, или е премногу нацртано високо горе, или е премногу доле на парчето на белиот лист хартија.
Она дете кое во целост не загосподарило со својата рака, ќе прави неспретни линеации – линијата не може да ја прави права и односите при цртање се впечатливи.
Во периодот од 5 до 6 години, детето се води од слободната динамична игра, со или без играчки, преку заеднички движења и со други деца, пеења, мануелни вежби, морално воспитување, градење на одговорности, учење на вежби преку кои се изостуваат перцепциите или чулата за боја, форма, тежина, димензија, гласови, мириси, вкусови…
Ако нема потребна зрелост секој екстремитет го црта само за себе, не е ускладен со другиот екстремитет. Психомоториката ќе треба да зрее, како што зрее младата фиданка на дрвото.
Симетријата и односите повеќе му се темелат на неговата детска фантазија. Додека црта го пратиме, додека е внесено во цртање на едната рака прави фокус само на раката, овде е фокусирано во целост, а ги подзаборава другите делови кои се потребни за да биде цртежот комплетен. ДЕТЕТО Е СЕКОГАШ ВНЕСЕНО ВО ТОА ШТО ГО ГЛЕДА, НО НЕ И ДА РАЗМИСЛУВА.
Преку еден цртеж многу се гледа созреаноста на детето, дали е зрело или му треба време, некој извесен период за да созрее
Еден познат швајцарски психолог Пијаже, направил еден многу интересен екперимент кај децата од претшколска возраст за да види дали се подготвени за на училиште. Земал пластелин и пред очите на детето направил колбас, но многу тенок и долг. Со истиот тој материјал пластелин направил и колаче, но мало дебело и широко. Кога го прашал детето каде има ставено повеќе пластелин, повеќе од децата одговарале дека има повеќе ставено во малото, широко и дебело колаче. Е па зошто, прашал, а сите деца одговарале: Па затоа што е колачето дебело, а мало, а колбасот е долг и тенок. Се заклучува ова и треба да го имаме предвид, секое дете не покажува зрелост, иако има доволно години за на училиште. Некое дете созрева порано, но некое дете созрева покасно. Има деца кои ќе ги прашаме дали знаеш да броиш до 10, кажуваат да знам и брои вака… 1,2,3,4 и многууу…
Верувам во тоа дека секое дете, идно прваче дава се од себе за да се прикаже во најдобро светло, во самата природа на детето е да зрее, да бара да успее и да се надмине самото себе.
Да им посакаме среќа на сите наши првачиња, да станат и тие чесни и совесни граѓани, подготвени за големи, смели, храбри предизвици што им го носи животот. Нека верно учат и понатаму да ни го применат и докажат сето она што го научиле во училиштето. Со среќа уште еднаш мили првачиња!
♦♦♦♦♦
