Денешните деца често имаат преполн распоред: тренинзи, часови по јазици, музика, драмски секции… И сето тоа со најдобри намери – за да им обезбедиме успех и што повеќе можности во животот. Но, во таа трка, понекогаш забораваме на најважното – децата имаат потреба од слобода, одмор и време за себе.
Тие ретко ќе признаат дека се преоптоварени и под стрес, од проста причина што не сакаат да ги разочараат родителите. Затоа психолозите Лиса Дамур и Мишел Борба издвојуваат пет суптилни знаци кои на родителите можат да им покажат дека можеби е време да го притиснат копчето за пауза.
Воннаставните активности треба да се извор на радост, развој и самодоверба. Ако детето веќе не се радува на тренинзи, часови по музика или драма – можеби е време за пауза
Одбегнување и одложување
Ако детето постојано ја „заборава“ опремата за тренинг, се жали на болки во стомакот или едноставно станува многу бавно и незаинтересирано, можеби не станува збор за мрзливост – туку за преоптовареност.
„Запрашајте се: зошто моето дете воопшто оди на оваа активност? Ако одговорот е ‘затоа што јас сакам’, а не ‘затоа што и нему/нејзе му е важно’, можеби е време да се преиспитаат приоритетите,“ вели д-р Лиса Дамур.
Ако детето ги завршува обврските, но без мотивација или желба да напредува, тоа е знак за аларм. Кога детето вистински ужива во нешто, станува упорно и се стреми да напредува. Но ако само ги одработува работите, можеби е време да се запрашате дали има смисла да продолжи
Нема сили да се одмори
После училиште – тренинг, па домашна задача, па туширање и веднаш во кревет. Ден по ден, истиот ритам. Некои деца можеби ќе го издржат тоа, но други едноставно нема да можат.
„Кога нивото на стрес е високо, енергијата, концентрацијата и спиењето опаѓаат,“ објаснува психологот Мишел Борба. На децата им се потребни 9 до 11 часа сон, но и дополнително време за опуштање. Тоа значи време што не е строго организирано. Родителите често прават грешка кога ги споредуваат своите деца со другите, предупредува Дамур: „Не е целта детето постојано да прави нешто продуктивно. Целта е да има доволно време да се одмори – а тоа изгледа различно за секое дете.“
Може, но не му е грижа
Ако детето ги завршува обврските, но без мотивација или желба да напредува, тоа е знак за аларм. „Кога детето вистински ужива во нешто, станува упорно и се стреми да напредува. Но ако само ги одработува работите, можеби е време да се запрашате дали има смисла да продолжи,“ вели Борба.
Вие се грижите повеќе од него/неа
Ако се потресувате повеќе од детето поради слаба оценка – веројатно имате различни приоритети. „Пречесто сме фокусирани на она што децата не го знаат, наместо да ги поттикнеме онаму каде што се добри,“ објаснува Борба.
Кога родителот паничи околу успехот на училиште, а детето останува рамнодушно – доаѓа до судир. Тоа создава уште поголем притисок и уште помал напредок. Дамур предлага отворен разговор: „Наместо да форсирате, прашајте го детето како се чувствува и што би му помогнало.“
Повеќе не се радува
Воннаставните активности треба да се извор на радост, развој и самодоверба. Ако детето веќе не се радува на тренинзи, часови по музика или драма – можеби е време за пауза.
„Однесувањето е најдобриот показател,“ вели Борба. „Ако детето изгледа рамнодушно, уморно или безволно, слушајте што ви кажува – и без зборови.“ Секако, не мора да му биде забавно во секоја минута од активноста, но најголем дел од времето би требало да чувствува задоволство и напредок.
Во свет во кој постојано се бара повеќе и подобро, лесно забораваме дека децата не се мали возрасни. Тие имаат потреба од игра, од досада, од фантазирање и од одмор. И тоа не е знак на мрзливост – туку е нужно за здрав развој.
