Антисоцијалното нарушување на личноста (ASPD) е психолошка состојба која се карактеризира со недостаток на емпатија и безгрижно непочитување и кршење на правата на другите.
Антисоцијалното нарушување на личноста обично започнува пред возраст од 15 години. Почетната дијагноза е нарушување на однесувањето (conduct disorder). Децата со нарушување на однесувањето покажуваат модел на агресивно или непослушно однесување што може да им наштети на другите. Тие може да лажат, крадат, игнорираат правила или да малтретираат други деца. Две однесувања што се предупредувачки знаци за антисоцијално нарушување на личноста уште во детството се потпалување пожари и суровост кон животни. Овие активности се вообичаени примери на сериозни и трајни антисоцијални однесувања кои се поврзани со развојот на психопатски или антисоцијални тенденции во адолесценцијата и во зрела возраст.
Антисоцијалното нарушување на личноста може да има генетски, биолошки и фактори од средината кои влијаат на неговиот развој. Неодговорни родители, насилни или нехумани услови во семејството, занемарување или злоупотреба во детството се чести фактори кои ја зголемуваат веројатноста за развој на ASPD
Иако не сите деца со нарушување на однесувањето подоцна развиваат антисоцијално нарушување на личноста, „сите возрасни со ASPD прво покажуваат знаци на психопатско однесување уште во детството,“ објаснува д-р Калина Ј. Михалска, доцент по психијатрија на Универзитетот на Калифорнија во Риверсајд, која ги проучува децата со овој проблем.
Постојана рамнодушност кон правата и потребите на другите луѓе
Тинејџерите со вистинско антисоцијално нарушување на личноста обично го покажуваат овој модел на однесување уште пред возраста од петнаесет години, иако дијагнозата не може официјално да се постави пред осумнаесет години, пишува на веб-страницата на Американската академија за педијатрија. Без професионална помош и поддржувачко семејство, тие можат да пораснат како незрели, неодговорни возрасни лица со загрижувачки недостаток на совест.
Знаци на антисоцијално нарушување на личноста
- Раздразливост и агресивност;
- Често тепање;
- Лажење, мамење и друго манипулативно однесување;
- Импулсивност;
- Небезбедно однесување без грижа за сопствената или туѓата безбедност;
- Недостаток на каење за постапки кои повредуваат;
- Неуспех да се вложи труд во училиште;
- Историја на отсуства, деликвенција, вандализам, кражба, противзаконски дејства.
Тинејџерите со вистинско антисоцијално нарушување на личноста обично го покажуваат овој модел на однесување уште пред возраст од петнаесет години, иако дијагнозата не може официјално да се постави пред осумнаесет години, објаснуваат од Американската академија за педијатрија
Ризик фактори за развој на антисоцијално нарушување на личноста
Антисоцијалното нарушување на личноста може да има генетски, биолошки и фактори од средината кои влијаат на неговиот развој. Неодговорни родители, насилни или нехумани услови во семејството, занемарување или злоупотреба во детството се чести фактори кои ја зголемуваат веројатноста за развој на ASPD. Децата кои се изложени на насилство или кои растат во нестабилни домаќинства се во поголем ризик да развијат антисоцијално однесување.
Луѓето со ASPD кои не примаат соодветен третман, често продолжуваат со проблематично однесување и во зрелите години, што може да доведе до законски проблеми, нарушени социјални врски, па дури и социјална изолација. Меѓутоа, некои луѓе кои примаат терапија можат да научат да ги контролираат симптомите и да водат функционален живот.
