ПИШУВА:
Д-р Ана Спасовска-Ѓорговска,
специјалист по физикална медицина и рехабилитација
♦♦♦♦♦♦♦
Користењето на бебешка опрема како скокалки, проодувалки, лулашки и столици за нишање може да служи за забава, но нивната безбедност и препорачаната употреба зависат од повеќе фактори, како што се возраста, развојната фаза и надзорот. Во минатото сите тие реквизити биле со попримитивен надворешен изглед и истите биле користени во медицински цели за деца кои имале одредени потешкотии при моторниот развој. Во современото живеење родителите набавуваат ваков тип на опрема со цел да си го олеснат процесот на растење на детето. Како доктор, специјалист по физикална медицина и рехабилитација морам да напоменам дека честата и долга примена на опрема за бебиња е медицински неоправдана.
Општа и главна препорака при користење на бебешка опрема е безбедноста на прво место. Секогаш надгледувајте го бебето кога користи опрема. Строго почитувајте ги препораките за возраст и тежина за нивно користење
Скокалки (Jumpers)
Наменети се за бебиња кои самостојно ја држат главата (обично од четири до шест месеци), го поттикнуваат движењето на нозете и координацијата. Треба да бидат користени за краткотрајна забава. Нивната прекумерна употреба (повеќе од 15–20 минути по сесија) може да доведе до здравствени ризици – при примена на скокалки се поттикнува одење на прсти, што може да влијае на природниот развој и процесот на одење. Примената на скокалки врши притисок врз развојот на колковите и ‘рбетот, особено ако се користат пред време, неговата примена може да доведе до искривување на карлицата доколку се користат премногу рано или долго. Медицински совет којшто би можела да го дадам како доктор специјалист од областа, е родителите да почекаат за негова примена додека бебето не може самостојно да седи и има цврст труп (обично по шест месеци), неговата примена да биде ограничена на 10–15 минути дневно, под надзор, и во случај на неопходност. Бебето треба да ја допира подлогата со цели стапала, не само со прстите за да не дојде деформитети на локомоторниот систем. Скокалките се сметаат за контраиндицирани кај бебиња кои имаат дисплазија на колк или развојни потешкотии.
Проодувалки (традиционални со тркала)
Генерално не се препорачуваат или нивната примена треба да е краткотрајна и под будна опсервација од страна на возрасно лице од безбедносни причини. Најнапред бебињата можат брзо и небезбедно да стигнат до небезбедни места (скали, шпорети итн.). За примена на проодувалки сѐ уште нема научни докази дека помагаат во процесот на побрзо и постабилно проодување.
Релаксаторите се сметаат за небезбедни штом бебето почне самостојно да се врти и да прави обиди за седнување
Здравствени ризици при примена на проодувалки се поттикнување на неприродна положба и движење, може да доведат до слаб развој на мускули и рамнотежа, предизвикуваат одење со исправени нозе наместо природно свиткани колкови и колена. Медицински е комплетно неоправдана примената на овој тип на бебешка опрема од причина што немаат никаков развоен или ортопедски бенефит, и можат да бидат многу опасни. Моја препорака за стимулација на одот е мотивација за игра на подот, влечење и ползење кон назад, ползење кон напред, достигнување на одреден омилен предмет како цел на движењето. Сите овие активности стимулираат развој на шеми за движење во детското мозоче и постепено се постигнува моментот на баланс кој е основен предуслов за проодување на секое детенце.
Педијатрите не ги препорачуваат и се забранети во некои земји (на пример, Канада) поради ризик од повреди.
Лулашки и столици за нишање, релаксатори (Swings и Bouncers)
Родителите многу често ги употребуваат со цел побрзо и поефикасно да делуваат на смирување на бебињата и нивно полесно успивање. Постојат ризици при примена и на овие детски реквизити од типот на ризично наведнување на бебето кон напред што го зголемува ризикот од позициона асфиксија (особено кај новороденчиња под четири месеци).
Здравствени ризици при примена на проодувалки се поттикнување на неприродна положба и движење, може да доведат до слаб развој на мускули и рамнотежа, предизвикуваат одење со исправени нозе наместо природно свиткани колкови и колена. Медицински е комплетно неоправдана примената на овој тип на бебешка опрема од причина што немаат никаков развоен или ортопедски бенефит, и можат да бидат многу опасни
Здравствени ризици од примена на релаксатори се меката поддршка која може да предизвика несоодветна положба на вратот и на грбот, истата може да биде ризик од позициона асфиксија, задушување (особено кај мали бебиња под четири месеци), може да ја ограничат развојната јачина на мускулите на трупот. Посебно внимание треба да се обрне на моментот на правилно врзување на безбедносните ремени со цел да се избегне пад и повреда. Препорака за родителите би била краткотрајно користење, само во случај на неопходност. Овие бебешки реквизити се сметаат за безбедни доколку нивната примена ја ограничиме на 30 мин., секогаш под надзор на возрасен. Релаксаторите се сметаат за небезбедни штом бебето почне самостојно да се врти и да прави обиди за седнување.
Носилки – „кенгур“ и шалови за носење (Carriers & Slings)
Во последната деценија се многу популарни помеѓу младите мајки. Нивната примена е во подем од причина што го поттикнуваат зближувањето на бебето со родителот преку блискиот контакт, а од друга страна се фаворизира нивната практична примена бидејќи при нивна примена се слободни рацете на родителот. Се применуваат уште од многу рана возраст. Би сакала да појаснам со посебно внимание при примена на ова помагало бидејќи постојат големи ризици од задушување ако брадата на бебето се притисне кон градите, ризик од дисплазија на колкови ако нозете висат наместо да бидат во „М“ позиција.
Примената на скокалки врши притисок врз развојот на колковите и ‘рбетот, особено ако се користат пред време, неговата примена може да доведе до искривување на карлицата доколку се користат премногу рано или долго
Препорака за безбедна примена е лицето на бебето секогаш треба да е видливо, доколку е неопходна нивната примена да бидат користени само носилки што се безбедни за колкови и ергономски, да се избегнуваат премногу меки шалови за новороденчиња освен ако знаете како правилно да го позиционирате бебето. Здравствените ризици при примена на носилки и слинг марами се суштински. Одреден тип на носилки дозволуваат нозете на бебето да висат надолу, што го зголемува ризикот од дисплазија на колковите. Марами без ергономска поддршка може да го држат бебето во „С“- форма, што влијае на развојот на ‘рбетот. Како доктор морам да сугерирам, доколку е неопходна примената на овој тип на опрема истата да биде ергономска, со проверено потекло. При примена нозете на бебето треба да се во „М“ – положба: колената повисоко од задникот, бутовите со поддршка, поддршка на вратот, грбот и колковите на бебето.
Општа и главна препорака при користење на бебешка опрема е безбедноста на прво место. Секогаш надгледувајте го бебето кога користи опрема. Строго почитувајте ги препораките за возраст и тежина за нивно користење.
