ПИШУВА:
Д-р Вулнет Бектеши
специјалист педијатар, супспецијалист неонатолог
♦♦♦♦♦♦♦
Која е разликата помеѓу физиолошка и патолошка жолтица?
Сите новородени развиваат зголемено ниво на серумски билирубин (СБр), од различен степен, во текот на првата недела од животот. Тоа е резултат на зголемена продукција (зголемен распад на еритроцитите), намалено отстранување (транзиторна инсуфициенција на ензимите на црниот дроб) и зголемена реапсорпција (ентерохепатична циркулација).
Од која е да е причина, кога детето ќе пројави жолтица, најчестата дилема е дали и кога да се третира (на кое ниво на серумски билирубин). Одлуката зависи од следните фактори: дали детето е доносено или недоносено (недоносено пред полна 37. гестациска недела), добро или болно и дали постојат или не постојат крвни фактори кои ја поддржуваат хипербилирубинемијата.
◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊◊
Пред да ја кажеме разликата помеѓу овие две состојби мораме да ги дефинираме и вредносните разлики во вредностите на билирубин во овие две состојби:
- Физиолошка жолтица обично се јавува после третиот ден на раѓање (3-10. ден) и е со вредности околу 100 umol/L или 5 mg/dl (1mg/dl= 17,1 umol/L)
Зголеменото ниво на серумски билирубин (СБр) во текот на првата недела од животот е резултат на зголемена продукција (зголемен распад на еритроцитите), намалено отстранување (транзиторна инсуфициенција на ензимите на црниот дроб) и зголемена реапсорпција (ентерохепатична циркулација)
- Патолошката жолтица може да биде :
- Praecox (предвремена) во првите 24 часа
- Gravis (со вредности од над 205 umol/l кај доносени новороденчиња и > 255 umol/L кај недоносени.
- Prolongatus (пролонгирана) којашто трае повеќе од една недела кај доносени и повеќе од две недели кај недоносени.
Поимот некоњугиран билирубин ја подразбира индиректната фракција на билирубин (таа е липосолубилна и е врзана за албумините, ја нема во урината тука само во столицата, нормалните вредности на некоњугиран билирубин се 80-85 % од вкупниот билирубин).
Коњугиран билирубин е директната фракција- т.е. хидросолубилен дел, врзан за глукуронска киселина, го има во урина, нормалните вредности се 10-15% од вкупниот билирубин.
Клинички е корисно да се класифицираат жолтиците според времето кога детето станува видливо жолто:
- РАНА жолтица (денови од раѓање: 1-2) – не е честа
*Хемолитичка жолтица (Rh сензибилизација, ABO или други)
- НОРМАЛНА/физиолошка жолтица (денови од раѓање: од 3-10) – многу честа
-некомплицирана
-комплицирана
- ДОЦНА жолтица (денови од раѓање: 14+)
-Жолтица на доени деца (мајчино млеко)
-Коњугирана жолтица–поретко
Вроден наследен дефицит на глукоронил-трансферазни ензими-многу ретко.
Директна хипербилирубинемија – не е неуротоксична, но секогаш е со патолошки карактер. Се изразува со зелено-жолтеникава боја на кожата и со „бела” столица. Може да биде предизвикана од пореметување на протокот на директниот билирубин низ хепатоцитите до жолчните канали, од оштетување на самите хепатални клетки (хепатит, сепса), но и од пореметување на протокот низ жолчните патишта како последица од функционални или анатомски аномалии на жолчните патишта.
Индиректна хипербилирубинемија може да биде:
- Физиолошка – т.е тоа е благ облик на индиректна билирубинемија, и карактеристично е што се јавува обично после 3-от ден.
- Патолошка – обично се јавува во првите 24 часа, со вредности коишто имаат тенденција на брз пораст.
Причини за патолошка индиректна билирубинемија се состојби поврзани со зголемена разградба на еритроцитите:
- изоимунизација (т.е. некомпатибилност на Rh факторот, на АБО-системот или на други еритроцитни антигени),
- биохемиски дефект на Ер-мембрана (недостаток на некои ензими),
- структурални пореметувања на еритроцитите (сфероцитоза, пикноцитоза)
- инфекции (бактериски, вирусни или протозоални),
- разградба на крвните згрушоци при кефалхематоми и/или други обемни крвавења.
Во наредното продолжение:
Д-р Вулнет Бектеши: Третман на жолтица кај новороденче
- ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, Д-Р ВУЛНЕТ БЕКТЕШИ:
РОДИТЕЛИ ВНИМАВАЈТЕ – Вовлечена фонтанела е знак дека детето е дехидрирано
