Дали знаете од каде доаѓа името “царски рез“?

Фразата царски рез настанала како резултат на двојна грешка: грешка на мајката природа и една обична лингистичка заблуда.

Фразата царски рез настанала како резултат на двојна грешка: грешка на мајката природа и една обична лингистичка заблуда. Самиот израз настанал во 17 век, но хируршкиот зафат со кој се означува (вадење плод од утробата на мајката, со сечење на стомачниот ѕид и матката), постоел и многу порано. Според грчките легенди, на тој начин на свет бил донесен и Дионис, бог на виното и веселбата, па дури и богот на лекарствата Асклепије. Раѓањето со помош на царски рез се поврзува и со некои јунаци од народните епови, а постоело и верување дека големиот император Гај Јулиј Цезар е роден со помош на оваа операција.

Римскиот писател и историчар, Плиније сметал дека надимакот Цезар (изворно Caesar) потекнува од Caesares или Caesaris, како што се нарекувале луѓето кои биле ex utero matris exsecti, т.е. “родени исечени од матката“.

Таквото раѓање на Јулие Цезар никогаш не е докажано, но изразот царски рез (латински: sectio caesarea) сепак се поврзува со неговото име.

Операцијата на вадење на детето од мајчината утроба се изведува во случаеви кога, поради различни причини, породувањето по природен пат е невозможно или опасно. Тоа денес е рутинска интервенција, со занемарлив процент на смртност, а некогаш исходот од таквиот зафат, поради труење и компликации, бил кобен за плодот, а особено за мајката. Во минатото царскиот рез се изведувал главно на штотуку умрени трудници ( sectio caesarea in mortua). Причините биле двострани: хумани (за да се спаси детето) и магиски или религиски.

Во Јустинијановиот законик забележани се стари римски одредби дека од мртва трудница задолжително мора да се извади бебето. Според обичаите на некои стари народи, трудницата не смеело да се закопа или да се запали со дете во утробата, а католичката црква во средниот век препорачувала детето да се извади од мртвата мајка, за, ако остане живо, може да се крсти.

Иако постојат некои претпоставки дека царскиот рез на жива жена се применувал многу порано, првиот таков зафат изведен е околу 1.500 година. Тој зафат, како прв, се препишува на извесен Јакоб Нуфер, кастратор на свињи од Швајцарија, кој на тој начин, со претходна дозвола на свештеници, од сигурна смрт ја спасил својата сопруга и дете. Забележано е дека нешто подоцна ( во 1540 година), Кристифор Баино ја извел истата операција, спасувајќи една родилка, но за жал не и нејзиното дете. Веќе во 1581 година објавена е првата монографија за царскиот рез, од страна на лекарот Франсоа Русе.

Но, еве на што се заснова лингвистичката заблуда. Бидејќи се верувало дека Цезар е роден од сечење на мајчината утроба, латинскиот назив за таа операција, sectio caesarea ( што е всушност спој на два исти забора со исто или многу слично значење: section – сечење и caesarea – исечен; двата збора се изведени од глаголот кој значи сечење, пресекување – првиот од secare, а вториот од caedere), погрешно е протолкуван, па тоа caesarea е поврзано со Цезар, што значи и цар. Така, благодарение на грешка настанал и изразот царски рез.