Во современата дигитална доба, паметните телефони не се само средство за комуникација – тие се алатка за учење, забава, социјализација, па дури и за безбедност. Денес, тешко е да се замисли ден без телефон: од една страна, телефонот им овозможува на родителите чувство на сигурност – можат во секој момент да знаат каде се нивните деца, да им се јават ако задоцнат или ако има итен случај. Дополнително, некои апликации нудат следење на локацијата, што им дава на родителите мирен сон.
Но од друга страна, паметните телефони отвораат врата кон свет полн со предизвици:
- пристап до социјални мрежи, каде децата се изложени на притисоци и нереални стандарди;
- ризик од зависност од екрани и губење на интерес за реални активности;
- потенцијално штетни содржини кои не секогаш можат да се филтрираат;
- кибернасилство и онлајн предатори, проблем кој расте со зголемената онлајн комуникација.
Оттука, се наметнува клучното прашање: кога е вистинското време децата да го добијат својот прв паметен телефон? Доказите сè повеќе укажуваат дека раното изложување на паметни телефони може да има штетни ефекти врз менталното здравје на децата.
Неодамнешното истражување на Sapien Labs, кое користело податоци од 27.969 млади на возраст од 18 до 24 години од 41 земја, откри загрижувачки трендови. Според ова истражување, колку порано го добиле својот прв паметен телефон, толку полошо било менталното здравје на младите.
Раното изложување на паметни телефони може да има штетни ефекти врз менталното здравје на децата
На пример, 74 проценти од девојчињата кои добиле паметен телефон на шестгодишна возраст изјавиле дека се чувствувале вознемирено или имале тешкотии, додека тој процент се намалил на 52 проценти кај оние кои го добиле телефонот на 15 години. Сличен тренд е забележан и кај момчињата: 42 проценти од оние кои добиле паметен телефон на шестгодишна возраст чувствувале стрес, а тој број се намалил на 36 проценти кај оние кои го добиле телефонот на 18 години.
Неизбежноста на паметните телефони
Во современата дигитална доба, паметните телефони станаа неизоставен дел од секојдневниот живот. Многу родители сакаат да им дадат телефони на своите деца за да можат да ја следат нивната локација и да бидат во контакт со нив кога ќе го напуштат домот. Но, колку е прерано?
Зак Рауш, истражувач на Stern School of Business при Универзитетот во Њујорк и водечки истражувач за книгата на Џонатан Хајдт „The Anxious Generation“, смета дека е особено важно паметните телефони да се држат подалеку од децата кои се во предтинејџерска возраст. „Во книгата препорачуваме паметните телефони во САД да се одложат до средно училиште, што е околу 14 години,“ изјавил Рауш во интервју за CNBC Make It. „Друштвените мрежи препорачуваме да се одложат до 16 години, значи нешто постари.“
Тој исто така предлага училишта без телефони од градинка до средно училиште, а идеално и во текот на целото средно образование. Според Рауш, средното училиште, кое ја опфаќа возраста од 11 до 14 години, претставува „период на најголема ранливост за време на пубертетот,“ кога децата се исклучително чувствителни и несигурни.
Иницијативи и движења
Иницијативите кои се залагаат за одложување на давање паметни телефони на деца добиваат сè поголем замав ширум светот. Примери вклучуваат Smartphone Free Childhood во Обединетото Кралство и Delay Smartphones во САД. Овие организации ги цитираат истражувањата и препораките на Рауш и Хајдт за да ги поддржат своите цели.
74 проценти од девојчињата кои добиле паметен телефон на шестгодишна возраст изјавиле дека се чувствувале вознемирено или имале тешкотии, додека тој процент се намалил на 52 проценти кај оние кои го добиле телефонот на 15 години. Сличен тренд е забележан и кај момчињата: 42 проценти од оние кои добиле паметен телефон на шестгодишна возраст чувствувале стрес
Smartphone Free Childhood е основана откако „случајна“ објава на социјалните мрежи стана вирална во февруари годинава, а сега има речиси 70.000 следбеници на Инстаграм низ целиот свет. Слични иницијативи стануваат сè попопуларни бидејќи сè повеќе родители стануваат свесни за потенцијалните ризици поврзани со раната употреба на паметни телефони.
Скептични ставови
И покрај сè поголемиот број истражувања кои укажуваат на негативните ефекти, некои научници остануваат скептични. Професорот по психологија Кристофер Фергусон смета дека загриженоста поврзана со паметните телефони е само најновата итерација на моралната паника. Според Фергусон, постарите генерации често „полудуваат“ поради новата и непозната технологија, што се повторува низ историјата, пишува Т-портал.
