ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Атопискиот дерматит (АД), хронично инфламаторно пореметување на кожата, се јавува кај околу 20% од децата и 1-3% од возрасните. Најчесто се јавува кај деца помали од пет години и најрано започнува од третиот месец од раѓање. „Болеста е наследна, а нејзин примарен симптом е свработ, додека кожните промени се рангираат од умерен еритем до тешка лихенификација“, објаснува прим. д-р Соња Петровска, педијатар-пулмоалерголог. Основно е да се избегнуваат предизвикувачките фактори.
Што претставува атопискиот дерматитис и кога за првпат се појавуваат промените на кожата кај детето?
Прим. д-р Петровска: Атопискиот дерматит (АД), често именуван како екцема, е хронично инфламаторно пореметување на кожата, со комплексна патогенеза, што вклучува генетска, имунолошка, епидермална дисфункција, како и фактори на средината.
Гените влијаат врз создавање на епидермалните и имунолошките протеини. Голем предиспонирачки фактор за АД е присуство на мутација на генот за создавање на филагрин протеинот, кој е компонента која се создава во изменетите кератиноцити.
Атопискиот дерматит се јавува кај околу 20 % од децата и 1-3 % кај возрасните. Најчесто се јавува кај деца помали од пет години и најрано започнува од третиот месец од раѓање
Дефектите на кожата кај АД вклучуваат и намалување на церамидите и антимикробните пептиди, зголемено губење на течности преку кожата, со што се зголемува навлегување на иританси, алергени и бактерии, со што започнува процесот на инфламација на кожата.
Бројни цитокини, вклучувајки го и тимусниот стромален липопротеин, играат улога во инфламаторната реакција кај АД.
Најчести фактори на средината, кои влијаат врз развој на АД се:
- храна
- инхалаторни алергени
- колонизација на кожата со Staphylococcus aureus
- контакт со средства за хигиена
- потење
- груба облека
АД се јавува кај околу 20 % од децата и 1-3 % кај возрасните. Најчесто се јавува кај деца помали од пет години и најрано започнува од третиот месец од раѓање.
Кои се знаците кои упатуваат на оваа болест и дали истата е наследна?
Прим. д-р Петровска: Како што претходно напоменавме, болеста е наследна.
Свработ е примарен симптом, кожните промени се рангираат од умерен еритем до тешка лихенификација.
Во акутната фаза промените на кожата се црвени, отечени, подигнати флеки или плаки, понекогаш со појава и на везикули. Во хроничната фаза има појава на лихенификација на кожата и појава на траги на чешање. Промените се јавуваат на карактеристични места кај доенчињата – на лицето, скалпот, вратот и екстензорните страни на екстремитетите. Најчесто се јавува свраб, чешање, кое ги влошува кожните промени, со што се овозможува контакт на кожата со алергени, сув воздух, потење, локална иритација и емоционален стрес.
Кои се тригер-факторите кои може да иницираат појава на атописки дерматитис? Кои нутритивни агенси конкретно провоцираат симптоми кај децата со атописка конституција и треба да се одбегнуваат?
Прим. д-р Петровска: Тригер фактори од средината во која детето живее можат да бидат повеќе.
Храната: Внес на јајце, млеко, соја, житарки, кикиритки, риба и други видови на храна, кај деца со атописка конституција може да предизвикаат промени од типот на АД.
Инхалаторни алергени: Контакт на оштетената кожа со инхалаторни алергени, како што се домашна прашина, мувли, првут, ја сензибилизира кожата и организмот, со можност за појава на други алергиски манифестации.
Потењето и грубата облека, со постојаната дразба на кожата може да бидат причина за појава и влошување на АД
Колонизација со Staphylococcus aureus: Со оглед дека кожата кај АД има пореметување во градбата и одбраната од инфекции, многу лесно може да се појави колонизација со бактерии, што ја влошува состојбата на кожните промени, и има потреба од поинтензивна терапија.
Контакт со средства за хигиена како што се несоодветни сапуни, купки, шампони и лосиони, може да се причина за појава на АД.
Потењето и грубата облека, со постојаната дразба на кожата може да бидат причина за појава и влошување на АД.
Дали влакната од животни, домашни миленичиња влијаат врз влошување на атопискиот дерматитис?
Прим. д-р Петровска: Влакната од домашните миленичиња, сами по себе не предизвикуваат АД. Кај деца со присутен АД, поради оштетената кожа, склоноста кон алергии, може да се развие алергија и кон влакна од домашни миленичиња.
За жал, за оваа болест не постои лек, но како може да се ублажат нејзините симптоми и дали истата го намалува својот интензитет како што расте детето?
Прим. д-р Петровска: Лекувањето се состои во помошна терапија, што значи користење на средства кои ја овлажнуваат кожата, купки со хипоалергени средства, со низок рН, секојдневно туширање, употреба на облека од памучен материјал и антихистаминици за смирување на свработ.
Основно е да се избегнуваат предизвикувачките фактори. Кај поизразени кожни промени се користат локални (тописки) кортикостероиди и имуномодулатори. Кај тешки, системски промени, се користи системска имуносупресивна терапија. Потребно е лекување на суперинфекциите на кожата.
Со возраста на детето, кожните промени се намалуваат. Кај некои особи целосно се повлекуваат, но постои висок ризик за развој на алергиски ринит, поленска треска или астматска болест.
