ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Првиот Смарт фармацевт модул почна скромно во организација на Здружението на приватни аптеки и Центарот за семејна медицина, Медицински факултет Скопје, за сега да се унапреди со поддршка на ЗЛОМ-СМ и да прерасне во симпозиум. Се надевам дека ова ќе прерасне во традиција наредните години. Јакнењето на мултидисциплинарната соработка само ќе вроди бенефит за подобра здравствена грижа за нашите пациенти. Заедно сме посилни!“, потенцира проф. д-р Катарина Ставриќ, Центар за семејна медицина – Медицински факултет – Скопје. Почна одбројувањето до вториот симпозиум „Аптекарска здравствена заштита“ на тема дијабет – Смарт фармацевт модул 2, во организација на Здружението на приватни аптеки во соработка со ЗЛОМ-СМ и Центарот за семејна медицина Скопје. Поканети се врвни експерти за дијабетот од Македонија со што мултидисциплинарно ќе биде обработена темата, која претставува сериозен здравствен проблем поради неговата зголемена инциденца ширум светот.
Се уште имаме предизвици во третманот на пациентите со дијабет како што е обезбедување на современи лекови на позитивната листа, како и можноста истите да бидат препишувани од страна на семејниот доктор кој обезбедува сеопфатна, холистичка, континуирана пациент – центрична грижа. Имаме предизвици на полето на скрининг и рано поставување на дијагноза, како и во едукација на пациентите
Од 1 до 3 април во хотелот „Хилтон“ ќе се одржи вториот симпозиум „Аптекарска здравствена заштита“ на тема дијабет – Смарт фармацевт модул 2, во организација на Здружението на приватни аптеки во соработка со ЗЛОМ-СМ и Центарот за семејна медицина Скопје. Како течат подготовките и што воопшто значи организирањето на еден ваков настан?
Проф. д-р Ставриќ: Ова е втор Смарт фармацевт модул посветен на дијабет и навистина сум среќна што успеавме да го надоградиме со симпозиум каде се поканети врвни експерти за дијабетот од Македонија со што мултидисциплинарно ќе се обработи темата. При тоа сите сесии се фокусирани на примарната здравствена заштита која е столбот на нашиот здравствен систем. Соработката со Здружението на приватни аптеки и ЗЛОМ-СМ е одлична и со самото тоа се олеснува процесот на организација на ваков настан. Првиот Смарт фармацевт модул почна скромно во организација на Здружението на приватни фармацевти и Центарот за семејна медицина, Медицински факултет Скопје, за сега да се унапреди со поддршка на ЗЛОМ-СМ и да прерасне во симпозиум. Се надевам дека ова ќе прерасне во традиција наредните години. Јакнењето на мултидисциплинарната соработка само ќе вроди бенефит за подобра здравствена грижа за нашите пациенти. Заедно сме посилни!
Вториот симпозиум „Аптекарска здравствена заштита“ ја потенцира соработката помеѓу здравствените работници со една цел: доброто на пациентите со дијабет. На симпозиумот ќе учествуваат фармацевти, матични/семејни лекари, кардиолози, нефролози,ендокринолози, педијатри, невролози, офталмолози, гинеколози, претставници на Здружение на пациенти… Дали беше тешко на едно место да се обединат сите овие специјалности и од што се водевте кога работевте на осмислување на програмата?
Проф. д-р Ставриќ: Сите учесници се свесни за важноста од меѓусебна соработка и јакнење на меѓусебната комуникација во интерес на пациентот се со цел да му се обезбеди интегрирана врвна здравствена грижа. А особено е важно јакнење на соработката на фармацевтите и семејните лекари на примарно ниво, затоа што они го имаат секојдневниот контакт со пациентите, лесно се достапни, обезбедуваат еднаков пристап до квалитетни здравствени услуги на промоција, превенција, рано откривање, менаџирање и едукација на пациентите со дијабет.
Програмата на симпозиумот е навистина богата, тука е агендата за фармацевти и агендата за доктори, кои опфаќаат повеќе тематски целини, меѓу кои улогата на фармацевтите и насоки за лекување на дијабет, орални антидијабетици, инсулин, вакцинација на пациенти со дијабетес, преглед на стапала, проценка на ризик за појава на болеста, водење на дијабет, скрининг, превенција, хронични компликации, ургентни состојби, ефектот на болеста врз квалитетот на животот… – впрочем се она што е битно кога станува збор за шеќерната болест. До каде сме ние на полето на третман на дијабетесот?
Проф. д-р Ставриќ: Првиот дел од настанот е посветен за фармацевтите со многу практична интерактивна едукација на учесниците во обезбедување на висококвалитетна грижа за пациентите со дијабет. Во вториот дел се обидовме преку сесиите да дискутираме и да ги прикажеме нашите протоколи за дијабет преку мултидисциплинарен пристап за секоја сесија.
Менаџерирањето на дебелината е камен-темелник во превенцијата и управувањето со дијабетот. Намалувањето на тежината води до превенција, контрола, а во некои случаи и ремисија на дијабетот
Се уште имаме предизвици во третманот на пациентите со дијабет како што е обезбедување на современи лекови на позитивната листа, како и можноста истите да бидат препишувани од страна на семејниот доктор кој обезбедува сеопфатна, холистичка, континуирана пациент – центрична грижа. Имаме предизвици на полето на скрининг и рано поставување на дијагноза, како и во едукација на пациентите. Тука покрај семејните лекари активно може да се вклучат и медицинските сестри и фармацевтите.
Има иницијатива и фармацевтското досие кое го водат фармацевтите да се инкорпорира во „Мој термин“ со што многу ќе се олесни и подобри размената на информации помеѓу семејниот лекар и фармацевтот.
На кој начин се поврзани дебелината и дијабетесот?
Проф. д-р Ставриќ: Дебелината е најзначајниот ризик фактор за развој на дијабетот. Ако имате дебелина, веројатноста за развој на дијабет е околу шест пати поголема од оние кои имаат нормална тежина. Затоа и кај сите пациенти со дебелина се препорачува скрининг за дијабет. Менаџерирањето на дебелината е камен-темелник во превенцијата и управувањето со дијабетот. Намалувањето на тежината води до превенција, контрола, а во некои случаи и ремисија на дијабетот.
Кога дебелината и дијабетот се појавуваат заедно, постои ризик едната или двете од овие состојби да се влошат, особено ако не се направат промени во животниот стил или не се земаат препишаните лекови. Губењето на тежината од 5 % или повеќе од вкупната телесна тежина доведува до подобрување на гликемиската контрола, ја намалува потребата од лекови за дијабетес и го подобрува квалитетот на животот.
Начинот на кој се третира детскиот дијабет игра важна улога не само во подобрувањето на квалитетот на животот на овие деца, но и во спречување на доцните компликации на болеста (ретинопатија, нефропатија, невропатија, срцева болест) кои се јавуваат после 5 до 10 години од почетокот на дијабетот и директно се поврзани со степенот на гликемиската контрола
Кои се главните симптоми на дијабетесот кај децата и какви последици може да има во подоцнежниот живот?
Проф. д-р Ставриќ: Дијабетес мелитус е едно од најчестите хронични заболувања кај децата и е една од водечките причини за морбидитет и смртност кај возрасните. Основна карактеристика е неговата зависност од инсулин, односно потреба од инсулинска терапија. Начинот на кој се третира детскиот дијабет игра важна улога не само во подобрувањето на квалитетот на животот на овие деца, но и во спречување на доцните компликации на болеста (ретинопатија, нефропатија, невропатија, срцева болест) кои се јавуваат после 5 до 10 години од почетокот на дијабетот и директно се поврзани со степенот на гликемиската контрола.
Преку континуираната медицинска едукација се обидуваме здравствените работници од примарна здравствена заштита (семејни лекари, медицински сестри, фармацевти) да се здобијат со најнови знаења, вештини и ставови за обезбедување на квалитетна здравствена заштита за своите пациенти
Едукацијата на родителите и децата е една од основите за постигнување на добра контрола кај детето болно со ДМ. Тоа е континуиран процес кој започнува од првата хоспитализација при поставување на дијагноза и продолжува континуирано при секоја контрола. Од голема важност е да се развие емотивна адаптација на целото семејство на новооткриената болест, да се оствари нивна блиска соработка и меѓусебна доверба со лекарите, специјално едуцирани медицински сестри, диетичарите и психолозите. Што се подобро едуцирани родителите и детето, се обезбедува подобра контрола над болеста и се превенираат како акутните така и долготрајните компликации.
Во клиничка слика се јавуваат симптоми како често мокрење, изразена жед, губење во тежина, ноќно мокрење, глад и прекумерно јадење. Симптомите брзо се развиваат и обично се појавуваат 2-6 недели пред поставување на дијагноза. Како резултат на тоа доаѓа до дехидрација со сува кожа, слузници, црвени образи, изнемоштеност.
Но, за жал, во последната деценија се повеќе се забележува дијабет тип 2 кај деца и адолесценти што се должи на порастот на детската дебелина и физичката неактивност.
Редовните контроли се клуч за превенција и рана детекција на компликации од дијабетесот што повторно не води до семејните лекари од чии ординации започнува сè. Токму затоа и се битни овие симпозиуми кои имаат едукативен карактер и на кои лекарите може да ги унапредат своите знаења и вештини…
Проф. д-р Ставриќ: Овој симпозиум е дел од континуираната медицинска едукација на здравствените работници. Тоа е една и од редовните активности кои ги обезбедува Центарот за семејна медицина при Медицински Факултет Скопје со цел континуирано информирање на семејните лекари и медицинските сестри за новините во нивната работа. Во последната година дена започнавме во овие едукации да ги вклучуваме и фармацевтите со што се надеваме дека ќе ја зајакнеме соработката помеѓу нив како и размена на идеи за подобрување на грижата за пациентите. Заедно сме појаки! Центарот за семејна медицина, Медицински факултет Скопје активно учествува во надзорната група и работните групи за реформи во примарна здравствена заштита во подготвување на протоколи наменети за примарна здравствена заштита.
Преку континуираната медицинска едукација се обидуваме здравствените работници од примарна здравствена заштита (семејни лекари, медицински сестри, фармацевти) да се здобијат со најнови знаења, вештини и ставови за обезбедување на квалитетна здравствена заштита за своите пациенти.
