Задолжувањето за време на празниците за многу семејства стана вообичаено, но тоа не значи дека е неопходно. Џесика Данкан, мајка од Тексас, се присетува на времето кога празниците биле многу полесни за семејниот буџет. Додека ѝ биле децата мали, подароци наоѓала во продавници за половна облека и успевала сè да организира без финансиски притисок, пишува Парентс.
Сепак, како што децата растеле и сè појасно ги искажувале своите желби, Џесика и нејзиниот сопруг почнале да трошат повеќе отколку што можеле да си дозволат. „Сè плаќавме со дебитна картичка, и по Божиќ немавме доволно за сметки и другите обврски“, се сеќава таа. „Не жалам што купив подароци за децата, но тоа ни донесе многу стрес. Ни беа потребни месеци за да се опоравиме, а понекогаш моравме да позајмуваме од семејството за да платиме сметки.“
Не се единствени
Според извештаите на неколку финансиски институции од октомври 2025 година, дури 45% од родителите се подготвени да се задолжат само за нивните деца да имаат посебен Божиќ. Истражување на National Debt Relief покажало дека 59% од родителите веќе се задолжиле поради децата, а речиси половина тоа го направиле токму за време на празничната сезона.
Стручњаците, сепак, нагласуваат дека постои и друг пат. Со малку планирање, можно е да се избегнат долгови и да се создаде исто толку топло и посебно празнично искуство за целото семејство.
- Поставете јасен буџет
Најважниот чекор е да одредите празничен буџет. Тој треба да ги опфати сите трошоци – од подароци и декорации до храна и излегувања. Финансиската советничка Сара М. Грифин вели дека искреноста е клучна. „Родителите треба реално да ги согледаат своите финансии и отворено да разговараат со семејството – па дури и со децата – за тоа што можат да си дозволат“, вели таа.
Џесика Данкан, откако го следела овој совет, почнала однапред да планира – што, според неа, ѝ го променило животот. „Нема причина луѓето да влегуваат во долгови поради Божиќ“, вели таа.
- Следете на што трошите
Имањето буџет не значи ништо ако не следите колку сте потрошиле. Грифин препорачува користење на мобилни апликации за следење на трошоци. Ако не сте пријател со технологијата, може да користите и обична Ексел табела.
Експертката за штедење, Андреа Ворок, користи обични белешки на мобилен. „Запишувам што сум купила, за да не заборавам и не купам исто двапати. Така подобро следам колку сум потрошила вкупно“, објаснува таа.
- Избирајте подароци со намера
Ворок признава дека и самата претерано купувала подароци кога ѝ биле ќерките мали. „Сакав да создадам магија, но резултатот беше хаос и чувство на незадоволство“, вели таа.
Со тек на време, го променила пристапот. Наместо да купува повеќе, сега избира повнимателно. „Барам смислени подароци и се трудам тие да бидат поврзани со заеднички доживувања – печење колачиња, изработка на украси или заедничко одење на божиќен саем. Тоа ни носи многу повеќе радост.“
- Искористете попусти и наградни програми
Данкан вели дека следењето на попусти, особено за Црн петок, ѝ помага да најде подароци по поволни цени. Ворок истакнува и колку е важно користењето на програми за лојалност.
„Собрав поени преку картички за лојалност и имам над 65.000 поени. Можам да ги заменам за подарочни бонови, што значително ми ги намалува трошоците“, вели таа.
- Прилагодете ги навиките по празниците
Ако сепак се случи да влезете во долг, Грифин препорачува да започнете со отплата што е можно поскоро – дури и со мали износи. „Само 5 долари повеќе на месечна рата или зголемување на исплатата за 10% може да направат голема разлика на долг рок“, вели таа.
Ворок предлага „пауза од трошење“ во јануари – готви дома наместо да нарачува храна и ги одложува сите непотребни купувања додека не се стабилизира буџетот.
- Поставете нови семејни правила
Секоја фамилија може да дефинира што значи „успешен празник“ за нив. „Ако нешто не можете да си дозволите и тоа ви создава стрес – сосема е во ред да не купувате подароци“, вели Данкан.
Финансискиот советник Натаниел А. Тарнер го промовира пристапот што го нарекува „обратен дизајн“. Тој смета дека парите за подароци, кои често ја губат вредноста, е подобро да се инвестираат во иднината на децата.
„Највредните подароци што можеме да им ги дадеме на децата не се предмети, туку можности кои ги создаваме преку одговорно управување со парите“, вели тој. Тарнер објаснува како ги поттикнувал членовите на семејството наместо подароци да вложуваат во штедна сметка за факултетот на неговиот син.
„Така мојот син научи дека вистинските подароци растат со текот на времето – наместо да губат вредност“, заклучува тој.
