М-р Ивана Урдаревиќ: Дали и вашето дете страда од дефицит на внимание со хиперактивност – Хиперкинетски растројства (АДХД)

ПИШУВА: М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор

 ♦♦♦♦♦♦♦

Растројството на дефицит на внимание со хиперактивност (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, скратено ADHD) е дел од повеќето биопсихолошки проблеми на развојниот период. Шест или повеќе од следниве симптоми на невнимание се присутни барем шест месеци до тој степен да се попречувачки и несоодветни за развојното ниво:

1. Често не обрнува внимание на деталите или прави безгрижни грешки во школските задачи или при други активности;
2. Често има потешкотии да го задржи вниманието на задачите или игровните активности;
3. Често делува како да не слуша кога директно му се обраќаат;
4. Често не ги следи напатствијата и не успева да ја заврши школската задача, домашните обврски или задолженијата на работното место;
5. Често има потешкотии при организирање активности;
6. Често избегнува, негодува или не сака да прави нешта кои изискуваат голем ментален напор;
7. Често губи предмети потребни за задачите и активностите (играчки, моливи, книги итн.);
8. Лесно му се одвлекува вниманието;
9. Често е расеан во дневните активности.

Шест или повеќе од следниве симптоми на хиперактивност – импулсивност се присутни барем шест месеци до тој степен да се попречувачки и несоодветни за развојното ниво

1. Често тропка со рацете или нозете или се врти на столче
2. Често станува од столот во ситуации кога се очекува да седи
3. Често трча наоколу
4. Често има потешкотии тивко да си игра или ужива во опуштени активности
5. Често зборува прекумерно

Импулсивност

1. Често извикува одговори пред прашањата да бидат довршени;
2. Често има потешкотии да си го дочека редот;
3. Често ги прекинува или им додева на другите (упаѓа во разговори или игри).

• Околу 25% од децата со АДХД имаат и невротски растројства (грицкање нокти, претерано барање внимание, бурни емотивни изливи, неосновано жалење на телесни тегоби)

Идентификувани се три типа на АДХД:

• Тип каде што предоминира невниманието

• Тип каде што доминира хиперактивноста – импулсивноста

• Комбиниран тип

Децата со растројства во однесувањето се многу пркосни и агресивни. Овие деца имаат многу малку или воопшто немаат разбирање и грижа за туѓите чувства, желби. Тие извитоперено ги интерпретираат намерите на другите како непријателски, застрашувачки и заканувачки, настапуваат бесчувствително.

Комбинираниот приод на лекување е најделотворниот. Тој бара многу труд и време, но дава најдобри резултати. Тоа вклучува медикаментозна терапија, психотерапија, групи на поддршка, психомоторна реедукација, биофидбек итн.

Растројствата често се поврзани со ран почеток на сексуалниот живот, употреба на алкохол, пушење, употреба на психоактивни супстанци итн., но сите тие дисоцијални активности (крадење, измами, уништување на имот, агресија према луѓето и животните ги спроведуваат доста вешто, организирано, структурирано. Кај децата со АДХД, 20 до 50% обично како последица на големите психоемоционални трауми кои ги доживуваат поради растројството исто така може да пројават вакви облици на однесување. Но тие имаат проблеми со целисходноста на активностите, тешко се вклопуваат, неуспешни се во акциите и честопати се изложени на потсмев и отфрленост.

Околу 25% од децата со АДХД имаат и невротски растројства (грицкање нокти, претерано барање внимание, бурни емотивни изливи, неосновано жалење на телесни тегоби)

Децата кои живеат во дисфункционални семејства како последица на несредените односи внатре, често манифестираат симптоми слични на АДХД

• Заедно со АДХД може да се појави и биполарно растројство – децата се екстремно зборлести со импулсивно однесување до степен на насилничко и опасно, пројавуваат растроено мислење

Многу невролошки заболувања во својата симптоматологија можат да содржат и хиперкинетичност (нагласена употреба за движење) но невролошките иследувања и добро земената анамнеза лесно го отфрлаат сомнежот дека се работи за АДХД.

Комбинираниот приод на лекување е најделотворниот. Тој бара многу труд и време, но дава најдобри резултати. Тоа вклучува медикаментозна терапија, психотерапија, групи на поддршка, психомоторна реедукација, биофидбек итн.

Растројствата често се поврзани со ран почеток на сексуалниот живот, употреба на алкохол, пушење, употреба на психоактивни супстанци итн., но сите тие дисоцијални активности (крадење, измами, уништување на имот, агресија према луѓето и животните ги спроведуваат доста вешто, организирано, структурирано

Десет особини кои ги карактеризираат луѓето со АДХД

• Се е приоритетно, сето тоа треба да се заврши сега
• Секогаш постои малку хиперчувствување – колку и да се обидуваат изгледа како многу малку да има исполнето и како никогаш да не можат да се одморат
• Можно е да ги депримираат мали или никакви провокации
• Интелигенцијата е секогаш предмет на расправа, но ретко проблем
• Лесно се фрустираат
• Во некои работи се ненадминливи, во некои воопшто не ги бива
• Преокупирани се со еден куп мисли и идеи
• Тие се чудаци (делуваат друштвено само кога ја контролираат ситуацијата)
• Ги привлекуваат компјутери
• Без разлика на годините или на она што го привршуваат не можат да го надминат чувството на незнаење што навистина сакаат да прават со нивниот живот

Повеќе од истиот автор, М-р Ивана Урдаревиќ:

• Отстранувањето на третиот крајник не значи и дефинитивно решение на зборувањето преку нос
• Речениците од два или три збора се јавуваат околу втората година од животот
• И доживеан страв може да доведе до пелтечење