ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
лиценциран логопед, магистер по специјална едукација и рехабилитација (оштетување на слухот)
♦♦♦♦♦♦♦
С
екој модел на комуникација мора да има пет основни елементи: извор на пораката – информацијата, испраќач на пораката, канал за пренос на пораката, примател на пораката и цел. Во орално – вербалната комуникација, изворот на пораката – информацијата може да биде природен – непосреден и артифицијален – посреден. Природен – непосреден е кога човекот ја сместува пораката во каналот за пренос непосредно, а артифицијален – посреден е кога пораката се сместува во каналот посредно, преку разни видови технички средства. Заради тоа под извор подразбираме лице или средство кое ја генерира пораката. Ако изворот на пораката е природен – непосреден, тогаш актот на комуникацијата има три основни елементи (испраќач – канал – примател).
Во тој случај под извор на пораката подразбираме лице кое ја става пораката во каналот за пренос. Под поимот примател на пораката подразбираме лице кое во каналот за пренос ја забележува пораката. Меѓутоа актот на комуникацијата е активен и динамичен процес во кој учествуваат различни комуникативни битија, па заради тоа вербалната комуникација мора да се разгледува и како процес кој содржи седум дела со соодветен број елементи:
- Извор на пораката;
- Канал;
- Порака;
- Примател;
- Фидбек;
- Контекст на комуникативното соединување;
- Специфична ситуациска околност и општата околина.
Актот на комуникацијата е активен и динамичен процес во кој учествуваат различни комуникативни битија, па заради тоа вербалната комуникација мора да се разгледува и како процес кој содржи седум дела со соодветен број елементи: извор на пораката, канал, порака, примател, фидбек, контекст на комуникативното соединување и специфична ситуациска околност и општата околина
Во процесот на комуникацијата, изворот и целта на комуникацијата тешко можат да се разделат зашто се меѓуусловени и меѓузависни. Покрај тоа изворот и испраќачот на пораката не можат да се идентификуваат затоа што човекот е секогаш испраќач на пораката, но тој не е секогаш нејзин извор, бидејќи во процесот на комуникацијата пораката ја генерираат не само внатрешни фактори на човечката личност, туку и многу други различни надворешни фактори кои истовремено го наметнуваат и одредуваат карактерот и целта на пораката.
Изворот и целта на пораката ги одредуваат следните фактори:
знаењето, идејата, однесувањето, верувањето, вредностите, потребите, желбите, целите, интересите, комуникативните способности, перцепцијата и другите елементи.
Основни елементи на една орално – вербална порака се: идеја, содржина, организација, јазик и стил и начин на нејзиното доставување (говорни, пишани и др.)
Каналот ги спојува испраќачот и примателот на пораката, па се дефинира и како медиум во кој егзистира пораката и ги поврзува нејзиниот примател и изворот.
Под специфична ситуациска поставеност се подразбираат условите во кои се реализира комуникацијата, статусот и природата на предметот на разговор, како и условите на интеракција.
Под поимот општа околина се подразбира целокупноста на нештата што постојат и се афектираат на процесот на комуникацијата.
Декодирањето е обратен процес од енкодирањето, па затоа процесот на енкодирање и декодирање се меѓусебно условени и меѓузависни делови на интегралната целина на способноста за вербална комуникација
Семантичкото енкодирање е првата етапа на процесот на вербалната комуникација (се подразбира постапката на обликување на идејата на говорителот и вклопување во обликот и системот на облици и термини на дадениот јазик односно во семантичкиот систем на јазикот со кој се комуницира.
Граматичкото енкодирање претставува втората етапа од процесот на вербалната комуникација.
Фонолошкото енкодирање е третата етапа на процесот на вокализираното енкодирање. Говорниот глас – фонема што го носи максималниот збир на информации. Детето со раѓањето не ја поседува способноста за идентификација на говорните гласови. Таа се стекнува во текот на првите шест години на јазичната онтогенеза.
Декодирањето е обратен процес од енкодирањето, па затоа процесот на енкодирање и декодирање се меѓусебно условени и меѓузависни делови на интегралната целина на способноста за вербална комуникација.
Вербалната комуникација е многу сложен интегративен систем кој функционира како динамичен процес и за целосна и нормална комуникација неопходно е да се поседуваат сите елементи.
