ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Нарушување на основниот глас – DYSPHONIA
Прв и највпечатлив знак за нарушување во фонацијата е зарипнатоста – dysphonia. Под дисфонија се подразбираат сите нарушувања на гласот без оглед на причината. Нарушувањата во фонацијата настануваат како резултат на погрешното фонирање или заради органските промени во ларинкс, како и функционалните дисфонии покажуваат исти симптоми. Според скалата за проценка на зарипнатост постојат 4 степена:
- 0 = нормален глас
- 1 = лесно зарипнат глас
- 2 = средно зарипнат глас
- 3 = јако зарипнат глас
За разните отстапувања од нормалниот глас најчесто се употребуваат следните термини (рапав, зарипнат, пискав, афоничен, назален, грлен). За добро фонирање потребни се оптимални анатомски и функционални услови, психолошка рамнотежа, правилно функционирање на нервниот и невровегетативниот систем, нормален слух, нормален хормонален статус, добра општа здравствена состојба. Погрешното фонирање може да се манифестира во напнато или опуштено фонирање со нарушено дишење и промени во резонанцијата.
За разните отстапувања од нормалниот глас најчесто се употребуваат следните термини (рапав, зарипнат, пискав, афоничен, назален, грлен)
Според причината за настанување, нарушувањата во фонацијата се делат на:
- Органски и
- Функционални.
Органските причини може да се однесуваат само на органските промени внатре во фонаторниот апарат или на органските промени на некои други органи кои учествуваат во процесот на фонација. Настануваат како последица на:
- конгенитални аномалии;
- воспалителни промени;
- бенигни тумори;
- оштетувања на подвижноста на гласните жици;
- повреди на ларинкс;
- малигни тумори;
- функционални оштетувања.
Функционалните дисфонии може да ги поделиме на:
- Психогени кои настануваат како резултат на емоционални стресови;
- Хабитуални кои настануваат како резултат на долготрајни гласовни дисфункции.
Логопедско-рехабилитациски третман
Целта на логопедско-рехабилитацискиот третман е воспостаување на правилен, еукинетичен фонаторен механизам со глас кој има нормална висина, интензитет и квалитет. Третманот на пациентите со патологија на фонацијата е индивидуален, постепен и опфаќа повеќе нивоа.
- Општо ниво
- хигиена на глас
- вокален мир
- Невромоторно ниво
- џвакање
- проѕевање
- ритам
- Респираторно ниво и релаксација
- Вокализациско ниво
- контрола на интензитетот на глас
- контрола на висина на глас
- Ларингеално ниво
- електротерапија
- мануелни притисоци
- Резонациско – артикулациско ниво
- контрола на положба на јазикот
- контрола на отворот на усна шуплина
- Вежби на ниво на feedback
- аудитивни вежби
- вокализација со затворени усни
- Метод на двострано заглушување
9. Метод на слушање
