Во општеството често се негува идеализирана слика за мајката – фигура полна со пожртвуваност, нежност и безусловна љубов. Таа е таа што се откажува од себе за доброто на своите деца, ги поддржува и води низ сите фази од растењето. Но, што ако мајката не ги исполнува тие очекувања? Што ако присуството на мајката предизвикува срам, вина, несигурност или страв?
Во такви случаи, можеби станува збор за токсичен родителски однос, а честопати тоа е токсична мајка.
Што значи токсична мајка?
Токсичната мајка не значи „лоша мајка“ во класичната смисла. Таа не мора да биде насилна, ниту отворено непријателска. Но, нејзините зборови, ставови и однесување оставаат длабоки емоционални траги кај детето – траги кои често се влечат и во зрелата возраст.
Овие обрасци на однесување најчесто се повторуваат кај мајки кои не се свесни за влијанието што го имаат, но понекогаш, тоа може да биде и форма на контрола, манипулација или емоционална незрелост.
- Постојано предизвикување чувство на вина и срам
Фразите како „Ти никогаш…“ или „Ти секогаш…“ изгледаат како обични забелешки, но кај детето предизвикуваат длабока несигурност. Тие пораки стануваат внатрешен критички глас, кој продолжува да го следи и возрасниот човек. Наместо поддршка, детето се соочува со осуда, што може да доведе до недостаток на самодоверба и внатрешна борба со вина – дури и кога не постои реална причина за тоа.
- Улогата на жртва – скриената манипулација
Речениците како „По сè што сум направила за тебе…“ или „Јас сум цел живот се жртвувала…“ не се израз на љубов, туку емоционална манипулација. Мајката што постојано го потсетува детето на нејзините жртви, создава динамика во која детето се чувствува како да ѝ должи нешто. Кога ќе порасне и се обиде да воспостави здрави граници, мајката тоа го доживува како предавство.
- Пасивна агресија и тивка контрола
Наместо отворен конфликт, токсичната мајка често избира потсмев, иронија, или коментари што повредуваат, особено кога е присутен друг член од семејството. Пасивната агресија, особено во присуство на таткото или други блиски, влијае врз детето – кое учи дека љубовта може да биде условена, или дека е нормално да се толерира потценување.
Децата што растат во ваква средина почнуваат да манифестираат емоционални тешкотии уште од осумгодишна возраст, а подоцна и проблеми во врските, довербата и самопочитта.
- „Казна со тишина“ – кога молчењето боли повеќе од викањето
Игнорирањето, одбивањето разговор, премолчувањето – ова се тивки, но моќни форми на казнување. Детето што се соочува со „ѕид од тишина“ од страна на мајката, го доживува тоа како одбивање, понижување и губење на емоционалната безбедност. За малиот човек, ова не е само казна – тоа е раскинување на врската со личноста што треба да му биде прибежиште.
Што може да се направи?
Ако препознавате некои од овие обрасци кај себе или во односот со вашата мајка – важно е да знаете дека промената е можна. Свесноста е првиот чекор. Разговор со стручно лице (психолог или психотерапевт) може да помогне во расчистување на старите рани и поставување здрави граници.
За родителите – секогаш е добро време да се запрашаат:
👉 „Како се чувствува моето дете покрај мене?“
👉 „Дали моите зборови градат или рушат?“
👉 „Дали мојата љубов се чувствува или само се претпоставува?“
Децата не бараат совршени родители – тие имаат потреба од љубов, почит и доследна поддршка.
