ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед-дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација
♦♦♦♦♦♦♦
Децата ги сакаат приказните. Повеќето од нив се радуваат уште кога ќе ја земат сликовницата во рака, ја разгледуваат, превртуваат, листаат лист по лист, ѝ се радуваат на секоја страница и бараат да им се чита. Кај нив се појавува особина на љубопитност за тоа што сè има внатре, ја истражуваат… Покажуваат интерес за боите од нацртаните ликови, се загледуваат во нивните ликови, им се насмевнуваат и како лично да се соживуваат со секој лик.
Родителите пред да почнат да му читаат на своето дете треба внимателно да ја одберат содржината на приказната што ќе ја читаат. Се препорачува да биде едноставна, лесна, но интересна. Содржината за дете со говорен проблем треба да биде разбирлива и со поедноставни, лесни зборови, речениците да бидат пократки и јасно, сликовито прикажани
Родителите треба да знаат дека кога чуваат дете кое има некоја форма на говорен проблем – читањето и прераскажувањето на приказна многу помага да се подобри говорниот и јазичниот развој. Затоа треба да им се чита на помалите деца, почнувајќи уште од најрана возраст. Преку приказната можат да научат многу нови работи, да се внесат во поинаков, интересен свет, кој е различен од секојдневниот живот. Детското внимание се пренасочува на приказната која се обработува, детето се учи внимателно да слуша и памти, да гледа и да го меморира тоа што го видело од сликата. Самото слушање на приказната му го развива слухот, и тоа оној фонематски слух потребен за усвојување на потребните гласови, правилно да се изговараат. Позитивно делува на јакнење на детската фантазија, на креативноста и на стекнување и богатење на нови идеи потребни во детскиот живот. Се развиваат мислењето и емоциите.
Родителите пред да почнат да му читаат на своето дете треба внимателно да ја одберат содржината на приказната што ќе ја читаат. Се препорачува содржината да биде едноставна, лесна, но интересна. Содржината за дете со говорен проблем треба да биде разбирлива и со поедноставни, лесни зборови, речениците да бидат пократки и јасно, сликовито прикажани. Детето да може да го разбира сето она што му се чита и самото да учествува во процесот на читање, преку одобрување дека разбира и дека му се јасни работите кои му се читаат. Содржината на напишаниот материјал да изобилува со лесни и кратки зборови – да се избегнуваат апстрактни, тешки и неразбирливи поими за кои малото дете нема стекнато јазично и говорно искуство.
На децата со говорно-јазичен проблем потребно е да им се читаат весели, интересни, па дури и смешни приказни
Спротивно на ова, на овие деца не би требало да им се чита тешка, темна, сериозна, па и страшна тематика. Ова може да развие емоција на страв кај ваквите дечиња, уште повеќе да се исплашат и да почнат да одбиваат да им се чита. Ќе се вознемират и можат да станат плачливи деца. Доколку во приказната се појави некој лик како вештерка, тоа ќе се исплаши, или пак, лик на некој громогласен змеј кој испушта оган, ова дете ќе се исплаши. Понатаму самите родители ќе забележат дека детето почнало да се плаши ноќе, не сака да спие само во креветчето, му треба вклучена светилка во ноќите, па ќе забележат и промена во однесувањето, губење на апетитот и постојано некоја прилепеност до родителот.
На децата со говорно-јазичен проблем потребно е да им се читаат весели, интересни, па дури и смешни приказни. Читањето од страна на родителот или оној кој чита да биде бавно, јасно и разбирливо. Преку тоа да послужи како добар говорен пример, кој умее правилно да ги артикулира сите гласови, да има богата правилна мимика и гестикулација. Кога чита и кога прераскажува да употребува пријатен глас, гласот добро да се слуша и да има пријатен тон. Доколку во текстот се појават непознати зборови, родителот треба да е вешт и брзо, незабележано да го замени со едноставен, полесен збор. Уште додека се чита убаво е да се поддржуваат природните гласови и звуци… на пример, ако во текстот се сретне пчела, да се направи имитација на пчела или имитација на мумлање на мечка или како рипка зајачето, како мука кравата, како црцори некоја птица.
Доколку родителот увиди дека детето сака и бара да му се чита, треба да му се чита во секое време кога тоа ќе побара. Па ако е потребно и една иста приказна нека му се прераскажува и по повеќе пати во текот на денот, нека му се обработува доколку има интерес. Се додека сака да му се чита, на детето треба да му се чита, затоа што на овој начин го развива и говорот, но и јазикот, а истовремено созрева и мисловно и когнитивно
Добро е и тоа да се вметнат имитации на некои дејства кои се појавуваат во приказната. На пример, да се имитира со рацете кој лик како правел, да се имитира како се врти тркалото, да се имитира како лета птицата или како плива рибата. Сите овие работи се повеќе од потребни за детето со говорен проблем, сето ова се прави за кај него да се развие желбата за говор, да посака и тоа самото да почне да зборува.
Доколку родителот увиди дека детето сака и бара да му се чита, треба да му се чита во секое време кога тоа ќе побара. Па ако е потребно и една иста приказна нека му се прераскажува и повеќепати во текот на денот, нека му се обработува доколку има интерес. Се додека сака да му се чита, на детето треба да му се чита, затоа што на овој начин го развива и говорот, но и јазикот, а истовремено созрева и мисловно и когнитивно.
