ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Личноста на едно дете е изградена од поедини структури, кои ја прават неговата целина сеопфатна и функционална. Но кај поедини деца овие структури не созреваат и не се развиваат во еден усогласен и хармоничен ритам. Во раната возраст може да се појави неусогласеност во развојот на поедини структури на личноста, и се изразуваат во сосема различна форма на неизедначеност во детскиот развој.
Развојна дисхармонија се јавува поради неизедначен развој на структурите. Неизедначеноста се гледа во моториката или моторната организираност, се гледа во говорот или во степенот на говорната развиеност, во когнитивниот развој или во системот на учење преку искуства и односи, во функциите на осознавање на средината, а сето тоа се одразува и врз осамостојувањето на детето како личност.
Развојна дисхармонија се јавува поради неизедначен развој на структурите. Неизедначеноста се гледа во моториката или моторната организираност, се гледа во говорот или во степенот на говорната развиеност, во когнитивниот развој или во системот на учење преку искуства и односи, во функциите на осознавање на средината
Како стручно лице, логопед, работејќи со деца долги години кои имаат потешкотии во говорот, покрај другите доаѓаат и деца со развојна дисхармонија. Родителите на децата со развојна дисхармонија знаат да ги опишат како премногу емотивни деца, кои брзо и лесно знаат да пламнат или избувнат, или ги опишуваат како живи и доста темпераментни деца, со живо однесување. Вообичаено се карактеризираат како немирни деца, со потешкотии во говор. Најпрво што паѓа во очи е нивното однесување, кое не е адекватно за дадена ситуација или се гледа некој проблем во самото однесување. Доколку нивото на интелектуалниот развој е повисоко, тогаш однесувањето оди во слика на хиперкинетичко однесување. Доколку се понизок степен на интелигенција, однесувањето повеќе наликува на некоја од формите на психотично однесување.
Говорот кај овие деца може да биде развиен, па дури и разбирлив, лесен за вербална соработка за да можеме да се разбереме со него, но кај повеќето деца се јавува тешка форма на дислалија, па дури и потешки форми на дисфазија.
Покажуваат отстапки при изговарањето на поедини гласови, имаат нарушена и неправилна артикулација на гласовите. Гласовите често знаат да ги испуштат, да ги заменат со некој друг глас, адискриминација или обезвученост при изговор. Сето ова придонесува да се нарушат вербалните контакти кои треба да ги прави во опкружувањето. Говорната комуникација е неправилна и неразбирлива. Семејството во кое живее ова дете го прифаќа и го толерира во неговите постапки. Работат со него и го учат за адекватно и прифатливо однесување.
Говорот кај овие деца може да биде развиен, па дури и разбирлив, лесен за вербална соработка за да можеме да се разбереме со него, но кај повеќето деца се јавува тешка форма на дислалија, па дури и потешки форми на дисфазија
Меѓутоа, поголем проблем се јавува кога детето ќе излезе од семејното опкружување и кога ќе треба да комуницира и да учи заедно со своите другарчиња. Потешко се справува со предизвиците кои ги носи животот. Сето тоа го увидува и го доживува како свој личен неуспех. Потешко се вклучува во игра со други деца, а и да се вклучи не ги применува редот и дисциплината при играње. Потешко ги прифаќа задачите кога треба нешто да нацрта, да го обои, да манипулира со прстите, да нареди некои поситни предмети или едноставно кажано оние манипулативни активности кои треба да ги работи со рацете му се потешки и одбива да ги работи во целост.
Овие деца, секако имаат потреба и сакаат да бидат во друштво со други деца, тежнеат кон вербален контакт, но на крај сето тоа се реализира на сосем погрешен начин и создава слика на неуспешна комуникативна соработка. Се забележува неприлагодливо држење на телото према просторот, потешкотија да се снајде во времето, со неуспешна координација во движењето на самите екстремитети, при поставување на телото во движење, при самиот чин на одење… За децата со развојна дисхармонија, повеќе од потребна им е социјализацијата.
На социјализацијата треба да се сврти посебно внимание, треба да бидат поставени во поголема група на деца и заедно со нив, преку игра да учи. Социјализацијата треба да се обавува преку прилагодливи групни активности, со премногу трпение и смиреност. Групните активности да бидат организирани во областа на нивните емоции организирани за телесната развиеност, и се разбира да не се изостави севкупната говорна и психомоторна организираност.
♦♦♦♦♦
