ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
„Ако го исмеваш детето кое е поинакво од другите деца, тоа пак ќе почне да ти се смее на тебе, да те исмева, затоа што неговата невиност и чистота е поголема од твојата ароганција…“
– Przemek Kossakowski –
Децата кои имаат несовладана техника на читање се препознаваат брзо и лесно. Кога треба да прочитаат текст, читаат со грешки, од кои повеќето се несистематизирани. Овој проблем повеќе се јавува кај децата кои претходно не посетувале градинка, кои претходно не биле подготвени за училиште, или пак се јавува кај деца кои имаат задоцнет физиолошки и говорен развој. Целта на секое читање е да се разбере пораката како информација и да се пронајде смислата во текстот кој се чита, всушност да се разбере… и затоа додека се чита буквите се поврзуваат меѓусебно и истовремено се бара смислата на прочитаниот збор или смислата на тоа што се чита.
Благовремено да се побара логопедски преглед, преку вадење на упат на „Мој термин“. Преку логопедскиот преглед ќе се открие формата на нарушувањето и ќе се спроведе адекватен третман према степенот на проблемот
За да може да се разбере една писмена порака, треба детето претходно да научи да чита. Она дете кое во тоа не умее, наидува на бројни потешкотии. Од детето се бара да стекне образование и тоа најповеќе по вербален пат, но образование се стекнува и по писмен пат, така што треба да знае да чита и да пишува.
Со какви се потешкотии се среќава детето кога не чита правилно и лесно?
- Проблеми во семејството – семеен проблем
Во семејството го гледаат како мрзеливо дете, кое не сака да учи, незаинтересирано, невнимателно… Самите родители кога го слушаат како чита се загрижени и се чудат зошто сега така… Се поставува детето во таква положба што бараат да му се преиспита интелигенцијата, мислејќи дека интелектуално не е доволно развиено. Почнуваат да го критикуваат, настојуваат да вежба читање, запоставувајќи си ја играта, вежба со саати, за на крај да биде и казнето. Ретко се случува да го пофалат како чита, ретко го наградуваат… Напротив, прават споредба со неговите врсници како веќе научиле да читаат.
- Проблем во училиштето – училишен проблем
Кога ќе добие налог нешто да прочита од училишниот материјал, чита но со многу грешки. Така трпи едукативни и социјални депривации од причини што му се потсмеваат и постојано го поправаат. Самиот наставник го опоменува и му кажува дека читањето не е добро и дека треба повеќе да учи во домашни услови, му се задаваат вежби за по дома и по неколку страници, се окарактеризира како слаб ученик во одделението.
Децата кои имаат несовладана техника на читање се препознаваат брзо и лесно. Кога треба да прочитаат текст, читаат со грешки, од кои повеќето се несистематизирани
- Лични проблеми кај детето
Има тешкотија во самата перцепција на буквите, во самата дискриминација на сличните симболи, во нивната асоцијација, брзина, течност, правилност… Брзо се изморува и се препотува, се нервира и е вознемирено, се срами… Се јавува проблем во откривањето на значењето на тоа што прочитал и кога ќе го прашаат и што сега прочита, тоа не знае, ги подига рамениците… Го доживува како премногу тешка задача за него, како да не е созреан и дораснат за таква задача, а од него сите го бараат тоа… Детето станува збунето и загрижено, сфаќа дека не може. Сето ова го доживува како личен неуспех. Доколку е поинтелигентно, почнува да ја разбира состојбата во која се наоѓа, ја увидува сопствената неспособност и самото дете дава признание дека не е како другите деца, не може убаво да чита… Од ден на ден, постепено почнува да ја губи самодовербата и почнува емотивно да тагува.
Детето има тешкотија во самата перцепција на буквите, во самата дискриминација на сличните симболи, во нивната асоцијација, брзина, течност, правилност… Брзо се изморува и се препотува, се нервира и е вознемирено, се срами… Се јавува проблем во откривањето на значењето на тоа што прочитал и кога ќе го прашаат и што сега прочита, тоа не знае, ги подига рамениците… Го доживува како премногу тешка задача за него, како да не е созреан и дораснат за таква задача, а од него сите го бараат тоа. Детето станува збунето и загрижено
Се случува личниот неуспех при читање да го оттргне од училиштето, прави проблеми дома, не сака да оди на училиште, не го прифаќаат другарчињата, се преправа дека е болен… Едноставно кажано, се губи мотивот за учење и присутноста да седи во училишната клупа. Наоѓајќи се во ваква ситуација, детето несвесно почнува да бара таква средина и такво опкружување каде ќе биде растеретено или опуштено. Бара средина во која ќе може да истакне свои вредности, кои училиштето и многу не ги прифаќа… Склоно кон недолично однесување, со употреба на вулгаризми во јазичното изразување. Се доведува во таква ситуација и за право си дава да почне да им се потсмева на оние деца кои читаат убаво, убаво прераскажуваат, редовно си ги читаат лектирите, добиваат одлични оценки. Ги обезвреднува другите за да се оправда за личниот неуспех.
Не треба да дозволиме детето да се најде во ваква ситуација, треба да му се помогне, така што треба рано да се препознаат овие знаци. Благовремено да се побара логопедски преглед, преку вадење на упат на „Мој термин“. Преку логопедскиот преглед ќе се открие формата на нарушувањето и ќе се спроведе адекватен третман према степенот на проблемот.
◊◊◊◊◊
