ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Октомври е месец посветен на дислексијата. Говорот и јазикот се основата, или темелот на кој се базира таа за да се научи читањето. Треба да ја подигнеме свеста за постоењето на ова нарушување и да дадеме поголем осврт за нејзиното постоење. Има многу луѓе кои и не знаат или не слушнале воопшто за дислексија и не можат да поверуваат дека едно дете не може да се научи да чита, му префлаат дека е мрзеливо и незаинтересирано за читање.
Во ЈЗУ Завод за рехабилитација на слух, говор и глас од Скопје се опфаќаат сите лица кои имаат проблеми со читање, се третираат и се отклонуваат симптомите на дислексија, но под еден услов, а тоа е треба рано да се препознаат симптомите и рано да се отпочне со логопедски третман
Знаењето го стекнуваме преку читање на книги, од нив учиме за многу работи, но и читањето како активност е корисна за да го осознаеме светот. Неколку недели е потребно време за да се научи читање, се вложува минимален напор, но затоа пак се чита лесно, брзо и се разбира она што ќе се прочита. Има поедини деца кои кога ќе тргнат на училиште тешко читаат, имаат потешкотии во совладувањето на буквите, има и деца кои и воопшто не можат да се научат да читаат.
Што претставува дислексијата?
Дислексијата претставува пореметување во процесот на учење на читање, иако детето има нормална интелигенција, добар вид и добра систематска подготовка, расте и се чува со уредни едукативни, психолошки и социјални фактори.
Има повеќе симптоми со кои ја потврдуваме дислексијата, некои од нив и не мора да бидат застапени, ниту мора да се појават на ист начин. Според тоа дислексијата може да биде изразена во лесна, средна и тешка форма, се во зависност од севкупната клиничка слика во која се манифестира. Логопедот ја поставува дијагнозата на дислексија, го одредува степенот на изразеност, како и формата, работи на нејзино отклонување или ублажување на симптомите.
Типологија на специфичните симптоми на дислексија:
♦ Неможност да се запамтат буквите;
♦ Недоволно познавање на големите букви;
♦ Неможност да се воспостави врска од печатени на ракописни букви;
♦ Неможност да се идентификуваат букви кои се слични по облик;
♦ Читаат одвоено буква по буква, невозможност да се поврзат буквите во континуирана низа;
♦ Ги заменуваат вокалите, внатре во зборот наместо ЕМА – чита – АМЕ;
♦ Често ги заменува консонантите;
♦ Застој, блокада, мислење, пред да почне да чита;
♦ Го повторува првиот слог повеќе пати;
♦ Не дочитува или прекинува на повеќесложни зборови, се плаши и се збунува;
♦ Повторува делови од збор;
♦ Повторува цели зборови, повторува синтакса или дел од текстот;
♦ Погрешно ги чита последните делови од зборот;
♦ Прави ротација, инверзија, метатеза на буквите или слоговите внатре во зборот;
♦ Испушта сврзници, предлози…;
♦ Чита одвоено збор по збор;
♦ Ги испушта ортографските знаци и правила – точка, запирка, прашалник;
♦ Не го разбира текстот или половично го разбира, не разбира се;
♦ Погрешно го разбира текстот, како да погодува по претпоставка, го разбира сосем погрешно;
♦ Апсолутна неможност на разбирање на прочитаниот текст;
♦ Неправилно дишење, потење, тремор на рацете, нервоза…;
♦ Неекономично користење на воздушната струја во текот на дишењето кога чита.
Како што се гледа од горенаведените симптоми, тие се разноврсни и опфаќаат повеќе области – фиксација, перцепција, просторна ориентација, асоцијација, артикулација, семантика, мелодија, ортографија, респирација.
Сите овие симптоми потекнуваат од сложениот проблем на дијагнозата дислексија.
Во ЈЗУ Завод за рехабилитација на слух, говор и глас од Скопје се опфаќаат сите лица кои имаат проблеми со читање, се третираат и се отклонуваат симптомите на дислексија, но под еден услов треба да напоменам, а тоа е треба рано да се препознаат симптомите и рано да се отпочне со логопедски третман. Потребно е да се извади упат на Мој термин од матичен лекар. Доколку сакаме детето да се научи да чита, се работи преку стручна програма на вежби, кои истите се практикуваат и во домашни услови, да се трудиме да го даде детето максимумот од себе.
◊◊◊◊◊
