Универзитетската клиника за неврологија изготви „Водич за справување со невролошки заболувања во услови на Ковид-19 пандемија“, кој содржи стручни препораки и насоки во однос на следење на одложени имунолошки посредувани компликации, невропсихолошки последици, и евентуално одложен развој на невродегенеративни заболувања кај заболените со Ковид-19. Препораките се направени врз основа на досегашните искуства и известувања од повеќе медицински центри, стручни асоцијации на невролози и мислења од експерти, а во согласност со иницијативaта на Европската академија за неврологија (EAN), информираат од Министерството за здравство.
Преводот и уредувањето на водичот го направија: Габриела Новотни, Катина Алексовска, Марија Бабуновска, Ирена Ѓорчева, Драган Цибрев, Александра Ангелова и Василка Николоска, а стручната редакција ја сочинуваат: Проф. д-р Анита Арсовска, проф. д-р Емилија Цветковска, проф. д-р Драгана Цветковска Петровска, научен сор. д-р Иван Барбов и науч.сор. д-р Николина Тановска.
Со растечкиот број заболени од COVID-19, се објавуваат и сознанија за директно и индиректно инволвирање на нервниот систем. Со оглед на фактот дека ACE-2 (angiotensin converting enzyme-2), рецепторот за SARS CoV-2 е присутен во мозокот, јасно е дека вирусот може да ги инфицира невроните и да предизвика директни и индиректни невролошки компликации
Водичот содржи посебни поглавја во однос на невролошките заболувања и ковид-19, како и генерални препораки за имуносупресивна/имуномодулаторна терапија кај пациенти со невролошки заболувања, како што се пациенти со мултипла склероза, миастенија гравис, невромускулни заболувања и неинфламаторни заболувања на централниот нервен систем.
- Запазување на индивидуализираниот пристап кон секој пациент
„Со растечкиот број заболени од COVID-19, се објавуваат и сознанија за директно и индиректно инволвирање на нервниот систем. Со оглед на фактот дека ACE-2 (angiotensin converting enzyme-2), рецепторот за SARS CoV-2 е присутен во мозокот, јасно е дека вирусот може да ги инфицира невроните и да предизвика директни и индиректни невролошки компликации. Од друга страна, пациентите со некои невролошки заболувања и терапијата која ја примаат за третман, спаѓаат во групата лица со зголемен ризик за развој на компликации од COVID-19. Сознанијата за COVID-19 секојдневно се збогатуваат и менуваат, што значи дека ставот за третман, постапување и процена на ризик кај пациенти со невролошки заболувања во услови на COVID-19 пандемија не е дефинитивен. Се наоѓаме на турбулентен терен со постојани динамични промени кои бараат следење и збогатување на знаењата и токму тоа е основната идеја за изработка на овој краток водич, кој треба да биде рамка во која неврологот со своето знаење и искуство ќе направи процена и ќе донесе одлуки за третман запазувајќи го индивидуализираниот пристап кон секој пациент“, се посочува во воведот на овој водич.
НЕВРОЛОШКИ МАНИФЕСТАЦИИ И КОМПЛИКАЦИИ НА COVID-19
Како минува времето од почетокот на COVID-19 пандемијата, стигнуваат известувања за невроинвазивноста и имунопатологијата асоцирана со SARS-CoV-2 и за спектарот на невролошки манифестации и компликации на COVID-19. Оттука и препораката невролозите треба да бидат дел од мултидисциплинарниот тим кој ги лекува пациентите со COVID-19, се вели во водичот.
Кај повеќе од 1/3 од пациентите со COVID-19 се опишани невролошки манифестации кои произлегуваат од директно (невроинвазивност) или индиректно (имунолошки посредувано, цитокинска бура, хиперкоагулабилност) засегање на централниот и периферниот нервен систем.
Пациентите со некои невролошки заболувања и терапијата која ја примаат за третман, спаѓаат во групата на лица со зголемен ризик за развој на компликации од COVID-19
Најчести невролошки симптоми и знаци се:
- Главоболка;
- Вртоглавица;
- Хипоосмија;
- Агеузија;
- Кванитативно и квалитативно засегање на свеста (слика налик на деменцијапсихооргански синдром, психоза).
За секоја од невролошките манифестации се објавени трудови и детални студии, а тука истите се набројани со цел да го привлечат вниманието на неврологот и да го насочат кон диференцијално дијагностичко размислување во правец на атипична презентација на COVID-19 со невролошки и невропсихијатриски манифестации. Дел од нив се јавуваат во акутната фаза на самата инфекција, почесто кај тешките клинички слики на COVID-19, а дел одложено по инфектот. Со ваков пристап би се избегнала мисдијагноза и ризик од ширење на непрепознаена инфекција со SARS-CoV-2.
Невролошки манифестации/компликации кај COVID-19:
- Цереброваскуларен инсулт (исхемија, хеморагија);
- Менингит/Енцефалит;
- Eнцефалопатија (токсо-метаболна, акутна хеморагична некротизирачка енцефалопатија; PRES- синдром на постериорна реверзибилна енецефалопатија);
- ADEM (акутен дисеминиран енцефаломиелитис);
- Guillain‐Barré Syndrome;
- Miller Fisher syndrome и polyneuritis cranialis;
- Мyositis/myopatia.
