Д-р Билјана Ивановска – Аџиевска: Дали моето дете треба да носи очила?

ПИШУВА:
Д-р Билјана Ивановска – Аџиевска
специјалист офталмолог

♦♦♦♦♦♦♦ 

Проблемите со видот кај децата, доколку не се откријат навреме, можат да влијаат на неговиот успех во училиште, но и при секојдневните активности. Заради тоа е важно да се обрне внимание на здравјето на очите, со цел да се препознаат знаците дека Вашето дете има проблеми со видот и дека можеби треба да носи очила.

Видниот систем кај децата е се уште во развој во првите 7-8 години од животот. Во некои случаи, очилата можат да бидат неопходна алатка за нормален развој на видот.

Зошто децата носат очила?

Децата честопати носат очила заради неколку причини, како на пример:

• За подобро гледање на далеку и блиску;
• За зајакнување на видот на око кое е слабовидно („мрзливо“, амблиопно);
• За исправување на позицијата на очите (при нивно кривење или вкрстување, страбизам);
• Заради заштита доколку имаат слаб вид на едното око.

Како можете да приметите дека детето можеби има проблеми со видот?

Некои од знаците кои укажуваат дека детето можеби има проблеми со видот и му се потребни очила се следните:

• Замижување. Подзатворањето на очите може да биде знак дека Вашето дете има одредена диоптрија. Со гледањето низ процеп (полузатворени очи) детето може привремено да го подобри фокусот и јасно да го види објектот.

• Наведнување на главата на едната страна или затворање на едното око. Детето може да го затвора едното око или да ја накривува главата на страна со цел да го прилагоди аголот на гледање во обид да добие појасна слика при гледањето. Тоа може да биде знак дека има кривење на очите или дека детето има амблиопно „мрзливо“ око, што е едно од најчестите нарушувања на видот кај деца.

• Седење премногу блиску до телевизор или приближување на електронските уреди блиску до очите при гледање или наведнување на главата при читање. Сите овие се можни знаци за послаб вид. Децата кои се кратковиди (имаат миопија) имаат појасен вид на близина и послаб вид на далечина. Донесувањето на објектот поблиску до очите ја прави сликата поголема и појасна.

Најголем дел од очните лекари препорачуваат дека првиот преглед на видот треба да се направи околу 4-годишна возраст. Доколку детето е родено прематурно, има други здравствени проблеми или пак самите забележите некакви проблеми, прегледот може да се направи и порано

• Прекумерно триење на очите. Честото триење на очите може да укажува дека Вашето дете чувствува замор или напнатост на очите. Ова може да биде знак за повеќе типови на проблеми со видот, но некогаш може да бде знак и за други состојби на очите како на пример алергиски конјуктивитис.

• Жалба на главоболка или болка во очите. Доколку детето се жали на болка во очите или често главоболки, посебно на крајот на денот, можно е да се работи за постоење на диоптрија, најчесто хиперметропија или астигматизам. Во тој случај детето ги напрега очите со цел да се зголеми фокусот на замаглениот вид, посебно при подолготрајна работа на блиску (читање, работа на компјутер и сл.).

• Потешкотии при концентрирање во училиште. Децата имаат потреба брзо и точно да го адаптираат нивниот фокус на гледање од далеку на блиску и на бројни различни објекти од училишна табла и компјутер на книга или таблет, при што проблемите со видот можат да се манифестираат како недостаток на фокус на работата во училиште.

Кога треба да се направи првиот преглед на видот кај децата?

Најголем дел од очните лекари препорачуваат дека првиот преглед на видот треба да се направи околу 4-годишна возраст. Доколку детето е родено прематурно, има други здравствени проблеми или пак самите забележите некакви проблеми, прегледот може да се направи и порано.

Возраста околу 8 години е веќе точката кога видот кај децата е скоро комплетно развиен и било кои проблеми кои можеби постојат стануваат трајни и непоправливи. Она што многу луѓе не сфаќаат е дека пред 8-годишна возраст голем број од состојбите како слабовидност на окото или кривење на очите може да се третираат и да се коригираат. Заради тоа е важно да се прават редовни прегледи на очите, со цел проблемите навремено да се откријат, следат и соодветно да се третираат.

Оптималниот вид е од есенцијално значење за процесот на учење кај децата. Многу луѓе не сфаќаат колку проблеми може да предизвика слабиот вид кај школските деца. Заради тоа, важно е да бидете свесни за целокупното здравје на очите на Вашето дете и што можете да направите за да го зачувате или подобрите

Што треба да направите доколку детето имало проблеми при скринингот на видот?

Вообичаено, скринингот на видот се спроведува од страна на матичниот лекар на детето или во училиштето. Доколку истиот покажал проблеми со видот кај Вашето дете, треба да закажете преглед кај очен лекар за детален очен преглед.

На овој преглед ќе бидат проверени следните детали:

• Видната острина;
• Позицијата на очите – постоење на страбизам (кривење на очите);
• Перцепцијата на длабочина (тродимензионален вид);
• Состојбата на површината на очите и на внатрешните структури на окото;
• Дали постојат индикации за посериозни заболувања на очите.

Вообичаено, прегледот се прави со претходно ставање на капки за ширење на зениците, со цел да се релаксира мускулатурата на очите која учествува во фокусирање и да се добијат прецизни мерки за диоптријата на очите. Потоа, во зависност од добиените резултати, офталмологот ќе ве посоветува дали на вашето дете му се потребни очила, или пак состојбата може да се следи.

Кои се различните типови на рефрактивни грешки кај децата?

Постојат 3 основни типови на рефрактивни грешки:

• Миопија (кратковидост) – ова е состојба кога видот за далечина е замаглен, но детето обично добро гледа на блиску. Ова најчесто се појавува кај школските деца, иако поретко може да се појави и на помала возраст. Рецептот за очила ќе има знак минус пред диоптријата (на пример -2,00 D). Ако миопијата е мала, може да се препорача и следење во одреден период. Очекувано е миопијата да се зголемува со растењето на детето и обично престанува да се менува после 18 годишна возраст.

• Хиперметропија (далекувидост) – повеќето деца се далекувиди во раната возраст (тоа е нормално!) и немаат потреба за третман, затоа што мускулатурата на окото која учествува во фокусирање успева да обезбеди јасен вид и на близина и на далечина. Заради тоа очила се ретко потребни кога хиперметропијата е помала од +2,00 Кога доптријата е поголема од тоа, мускулатурата на окото веќе не може да го задржи фокусот за да се добие јасен вид. Како резултат на тоа, може да се појават проблеми како на пример замаглен вид, кривење на очите или замор на очите. Рецептот за очила при хиперметропија ќе го содржи знакот + пред диоптријата (на пример +3,00 D).

• Астигматизам (цилиндрична диоптрија) – тој е предизвикан од разликите во закривеноста на површината на окото. Наместо да биде во форма на перфектна сфера (на пример како топка за кошарка), окото е позакривено во една оска (на пример како топка за рагби). Ако Вашето дете има значителен астигматизам, ситните детали можат да му изгледаат замаглени или деформирани. Рецептот за астигматизам ќе има неколку бројки, понекогаш и различни знаци (+ и -) и може да изгледа некако вака: +2,00 -2,50 а 90.

Возраста околу 8 години е веќе точката кога видот кај децата е скоро комплетно развиен и било кои проблеми кои можеби постојат стануваат трајни и непоправливи. Она што многу луѓе не сфаќаат е дека пред 8-годишна возраст голем број од состојбите како слабовидност на окото или кривење на очите може да се третираат и да се коригираат. Заради тоа е важно да се прават редовни прегледи на очите, со цел проблемите навремено да се откријат, следат и соодветно да се третираат

Иако мала разлика во диоптријата на двете очи е многу честа, некои деца можат да имаат значителна разлика во диоптријата на двете очи. Таа состојба може да доведе до појава на „мрзливо око“ (амблиопија), при што видот во окото со повисока диоптрија не се развива нормално. Во ваков случај покрај носењето очила, потребна е терапија со затворање на подоброто око со лепенка, со цел да се развие видот на послабото око.

Како ќе го убедам моето дете дека треба да носи очила?

Ова е прашање кое повеќето родители го поставуваат, посебно ако се работи за дете на помала возраст. Најдобриот одговор е дека повеќето мали деца на кои навистина им се потребни очила, истите ги носат без проблем (со задоволство), бидејќи брзо сфаќаат дека подобро гледаат со нив. Во почетокот, некои деца можат да покажат отпор кон носењето очила, но потребно е родителите да прикажат позитивен став. Некогаш малите деца сакаат да ги носат очилата само кога се добро расположени, а ги одбиваат (како и се друго) кога не се. Школските деца најчесто самите пријавуваат дека имаат потешкотии при следењето на наставата и дека им се потребни очила. Но доколку се работи за помала рефрактивна грешка, некои деца може и да не го приметат проблемот и истиот може да се открие само при преглед. Доколку препишаните очила детето не ги носи редовно, тоа може негативно да се одрази на развојот на нормалниот вид, проблем кој можеби нема да може да се коригира подоцна во животот.

• Доколку Вашето дете веќе носи очила, важно е да се направи преглед кај офталмолог барем еднаш годишно, некогаш и почесто спрема препораките кои ќе ги добиете од очниот лекар

Оптималниот вид е од есенцијално значење за процесот на учење кај децата. Многу луѓе не сфаќаат колку проблеми може да предизвика слабиот вид кај школските деца. Заради тоа, важно е да бидете свесни за целокупното здравје на очите на Вашето дете и што можете да направите за да го зачувате или подобрите.