ПИШУВА: Д-р Даница Поповска
специјалист по ортопедија
♦♦♦♦♦♦♦
Речиси на секое дете порано или подоцна му се случуваат една или повеќе епизоди на накривнување. Накривнувањето претставува една од најчестите причини заради кои родителите ги носат децата на ортопед. Има низа на причини или состојби поради кое детето може да накривнува. Најчесто причината е некоја мала повреда која спонтано поминува и без третман за неколку дена, но постојат и сериозни состојби или повреди, при кои куцањето трае долготрајно и не поминува. Сериозните состојби кои можат да бидат и животозагрозувачки се исклучително ретки.
Поставувањето на дијагноза кај детето кое криви може да биде проблематична поради тоа што децата не знаат точно да ги опишат симптомите. Помалите деца воопшто не кажуваат што ги боли, а дури и поголемите деца понекогаш не даваат точен опис. Помалите деца обично ја штедат ногата доколку многу ги боли, но повозрасните можат и да продолжат со активност и „да се прават“ дека е се во ред. Болката може и да не потекнува од ногата, туку од друг дел од телото, а и кога детето ја лоцира тешко е да се утврди дали проблемот е во коските, мускулите или зглобовите.
Причини за куцање кај децата
Најчестата причина за накривнување е повреда. Повредата може да биде мала, нагмечување од удар, шинување или истегнување на зглоб или мускул, при што детето неколку дена накривнува и состојбата спонтано поминува. Доколку накривнувањето трае подолго, или детето ја штеди ногата до степен да не гази воопшто на неа, може да се работи за пукнатина или скршеница на коска, која треба да се лекува.
Друга причина за накривнување се инфекциите и воспалителните состојби на зглобовите. Една од најчестите состојби кои спаѓаат во оваа група е т.н. транзиторен синовит. Самото име означува минливо воспаление на зглобовите и се јавува како реактивно воспаление при некоја инфекција на друго место во телото, како на пример, инфекции на дишните патишта. Оваа состојба е самоограничувачка, обично трае неколку дена и постепено се смирува. Може да зафати и други зглобови, но најчесто е зафатен колкот. Низа на други воспалителни заболувања, како што е јувенилниот артрит може да ги зафатат зглобовите и да предизвикаат оток, болка и накривнување, кои траат подолго и не поминуваат спонтано. Ваквите заболувања се поретки од транзиторниот синовит. Исто така, коските и зглобовите можат да бидат инфицирани со различни типови на бактерии, што исто така предизвикува оток, болка и накривнување. Инфекциите се почести кај помали деца.
Поставувањето на дијагноза кај детето кое криви може да биде проблематична поради тоа што децата не знаат точно да ги опишат симптомите. Помалите деца воопшто не кажуваат што ги боли, а дури и поголемите деца понекогаш не даваат точен опис. Помалите деца обично ја штедат ногата доколку многу ги боли, но повозрасните можат и да продолжат со активност и „да се прават“ дека е се во ред
Постојат цела низа на други причини за накривнување, кои се неспоредливо поретки во однос на погоре наброените. Во вакви причини спаѓаат тумори на коските и меките ткива, вродени аномалии (кај кои обично има видлив деформитет и накривнувањето е видливо уште кога детето проодува), болеста на Пертес (состојба во која поради лошо снабдување на главата на бутната коска со крв, па таа се деформира), епифизиолиза на главата на бутната коска (нарушување во кое главата на бутната коска се одвојува во делот на зоната на раст на коската) и др. Низа невролошки заболувања и заболувања на ’рбетот можат да предизвикаат слабост или згрченост на мускулите, или пак нарушување на контролата на одењето, што води до различни типови на нарушување на одот и накривнување.
Во следната табела се прикажани најчестите причини за накривнување и некои нивни карактеристики
Преглед
Анамнеза: Кога ќе го однесете детето на лекар поради тоа што накривнува, тој ќе побара податоци за минатите заболувања на детето, општата здравствена состојба и нивото на физичка активност. Исто така, значаен е и описот на накривнувањето – кога започнало, колку трае, дали е постојано или повремено. Информациите што ќе му ги дадете на лекарот се многу значајни за поставување на дијагнозата. На пример, доколку детето имало зацрвенето грло и кашлица неколку дена пред да започне да накривнува, можно е да се работи за транзиторен синовит. Доколку детето има и температура, се поставува сомнение на инфекција. Ако некој во семејството боледува од ревматоиден артрит, може да се постави сомнение за инфламаторно заболување.
Физикален преглед: Прегледот започнува со набљудување на одот на детето. Малите деца не знаат да кажат каде ги боли, па при одење или стоење се забележува која страна ја штедат. Потоа се набљудуваат нозете – дали има оток на некој дел или модринки кои ќе укажат на местот на повредата. Се врши палпација – се проверува кој дел од ногата има болна осетливост на допир. Се проверуваат движењата во зглобовите – болка при одредено движење или губиток на нормалниот опсег на движење укажува дека проблемот е во тој зглоб. Исто така се проверува и ’рбетниот столб – дали постои сколиоза (искривување) или болна осетливост. Доколку детето нема болка, се бараат вродени деформитети и невролошки заболувања како можна причина за накривнувањето.
Други испитувања
Рентгенски снимки – речиси секогаш се прават при повреди, но се прават и при други заболувања. Кај децата често за споредба се прави и снимка на здравата страна од телото (на пример, двете колена).
Ултразвук – може да се користи за дијагноза на одредени заболувања на зглобовите и меките ткива. Тој особено добро покажува каде има насобирање на течност и оток, таму каде што тоа не е очигледно на прв поглед, како на пример, кај колкот.
- Ако овие испитувања не можат да дадат објаснение за причината за накривнувањето, се прави магнетна резонанца на зафатениот дел. Ова испитување може да ги покаже промените на зглобовите, присуството на тумори и инфекции.
Лабораториски испитувања: тие се корисни за дијагностицирање на воспалителни и инфективни заболувања и се вршат кога постои сомнение за вакви состојби.
Третман
По поставената дијагноза, односно утврдувањето на точната причина за накривнувањето, се одбира соодветен третман. Со оглед на широкиот спектар на причини, лекувањето е разнолико – од мирување или гипсеви за повредите, медикаментозна терапија за инфламаторните заболувања, до различни типови хируршки интервенции за деформитетите и туморите.
Повеќе од истиот автор, Д-р Даница Поповска:
