Д-р Ранко Рајовиќ: Дете од предучилишна возраст треба да знае да врзува врвци за чевли, а првачето само да оди на училиште

„Осамостојувањето на децата е важен процес за целиот живот, а почнува од раното детство. Но, ако детето го помине тој процес со родителите или со некој што го чува, полесно понатаму ќе се снаоѓа и кога ќе тргне на училиште и кога ќе треба да направи нешто самостојно, каде што нема да бидат мама и тато“, објаснува д-р Ранко Рајовиќ, експерт за ран развој во ТВ-гостување на телевизија „Линк“.

Кога детето ќе тргне на училиште, погрешно е да се верува дека училиштето му е единствената обврска. Тоа се сега ученици, а секој ученик мора да има обврски дома. Дали ќе прави салата, ќе помогне со ручекот, ќе го поправи својот велосипед… Тоа е работа на детето, не може да нема обврски. И секоја обврска е еден чекор кон осамостојувањето

Како и кога започнува осамостојувањето?

Рајовиќ вели дека некои од првите чекори за осамостојување започнуваат веќе во градинка, кога детето мора само да се облече, да се подготви за спиење и да се грижи само за себе.

„Порано тоа беше сосема нормално. Затоа што родителите имаа по седум или осум деца. Кој ќе ги облекува сите, ќе ги избања, ќе ги подготви за спиење? Морале сами да го прават тоа. Денеска имаме едно дете кое е практично како домашно милениче. Се спремаме, ги облекуваме најубавите кошули, панталони, затегнуваме за се да биде совршено и одиме во градинка. И детето го гледа тоа. Не треба така. Им давате работи и им велите: Еве ти ги овде, подготви се. Уште од најраните денови во градинка“, вели д-р Ранко Рајовиќ, основач на програмата НТЦ.

Родителите добро знаат дека повеќето деца баш и не сакаат да одат наутро во градинка и го одложуваат моментот на заминување од домот.

„Родителите таман да тргнат, а детето ќе се сети дека сака да носи други чорапи. Или се намокрило, па маицата му е влажна, мора да се пресоблече. А што всушност прави детето? Го одложува одењето во градинка бидејќи сака уште малку да биде дома. Родителите кои имаат мали деца го знаат ова бидејќи повеќето од нив го прават тоа. Затоа навечер се подготвува што ќе облече детето, што ќе обуе, што ќе понесе со себе. Оставете го детето да избере, но тоа нека го направи навечер, а не наутро. Наутро мора да има доволно време да се облече, да ги измие забите па и да ги врзе врвците на чевлите на излегување без да брза. Затоа што задачата на детето е да научи да врзува врвци пред да тргне на училиште“, тврди д-р Рајовиќ.

Работата на родителите не е да го поштедат детето бидејќи детето како дел од заедницата мора да работи и да придонесува, а не да седи. „Било на училиште, се вратило, ја завршило домашната работа и сега што? Нека си игра, треба да си игра, но да има и обврски. Не мора да биде многу, но да знае дека нешто зависи од него дали ќе биде направено“, вели д-р Рајовиќ

Што се треба да прави детето самостојно до поаѓање на училиште?

Кога детето треба да тргне на училиште, одеднаш се појавуваат низа проблеми кои треба да се решат. Едно од оние прашања кои си ги поставуваат родителите е и одењето на училиште и дали детето треба да оди само.

„Мораме да го пуштиме да оди само што е можно поскоро. Се разбира, секој родител има страв. Еве го мојот пример. Неколку дена пред да започне во прво одделение, со син ми секој ден одев на училиште и се враќав неколку пати. Тој треба да помине три големи раскрсници и уште два мали пешачки премина за да стигне до училиште. Првиот ден одевме заедно, а вториот ден чекореше чекор пред мене и ми кажуваше што ќе прави – сега ќе застанам овде, чекаме зелено светло. Одев зад него, на еден чекор до него. Тоа многу му се допадна, па тој ден пет пати одевме до училиште и назад. Третиот ден го пуштив да оди неколку метри пред мене и гледам дека убаво гледа на се, прави како што треба. А кога почна школото, отидов уште два-три пати со него и потоа тој почна да оди сосема сам“.

Д-р Ранко Рајовиќ вели дека знае дека не е лесно да се пушти детето кога сите знаеме дека има несовесни возачи. Затоа треба да се постават камери во околината на сите училишта и за секој прекршок за брзо возење веднаш да се одземе дозволата на два до три месеци. Тоа, вели, е она што се прави во светот.

Најдобро е, тврди д-р Рајовиќ, родителите да проверат дали во зградата или на улицата има друго дете кое оди во истото одделение, па да можат да се сретнат пред училиште и заедно да одат и заедно да се вратат.

„Но за детето тоа е голема среќа. Замислете шест или седумгодишно дете да оди само на училиште, каква самодоверба е тоа. А од друга страна имате деца чии родители ги возат на училиште до 10 или 11-годишна возраст. Се сеќавам, правевме истражување во Суботица. Град на рамно, секое училиште е најмногу на оддалеченост од 10 минути пеш. Пред осум години дознавме дека околу 50 % од децата во четврто одделение родителите секојдневно ги возат и враќаат од училиште. Се работи за дете од 10 години. Зошто ги возат? Дали брзаат? Дали имаат страв? Тој пат до училиште е развој на детето, и затоа им велам на родителите – дете кое оди на училиште, уште ако има група од 5 или 6 други деца, тие можат да си играат некоја од нивните игри по пат. Некогаш тоа беше ластик, џамлии. Пуштете ги затоа што тоа не е само пешачење од дома до училиште. Тоа е еден живот кој трае тој половина час. Не можеме да ги држиме децата под стаклено ѕвоно до 10-годишна возраст“, објаснува д-р Рајовиќ.

А кога ќе почнат на училиште?

Кога детето тргнало на училиште, погрешно е да се верува дека училиштето му е единствената обврска. Ранко Рајовиќ зборува и за тоа какви обврски треба да има еден ученик дома, бидејќи тој веќе не е мало дете.

„Тоа се сега ученици, а секој ученик мора да има обврски дома. Дали ќе прави салата, ќе помогне со ручекот, ќе го поправи својот велосипед. Тоа е работа на детето, не може да нема обврски. И секоја обврска е еден чекор кон осамостојувањето. Дали ќе меси тесто, дали ќе се грижи за овците ако живее на село, детето мора да има обврски. Ние порано имавме домаќинство во училиштата, но сега, за жал, го нема. Но, тоа се важни вештини и детето треба да ги прави дома“, изјави Рајовиќ.

Тој додава дека работата на родителите не е да го поштедат детето бидејќи детето како дел од заедницата мора да работи и да придонесува, а не да седи.

„Било на училиште, се вратило, ја завршило домашната работа и сега што? Нека си игра, треба да си игра, но да има и обврски. Не мора да биде многу, но да знае дека нешто зависи од него дали ќе биде направено“.

Кога детето може да преноќи во куќата на пријател?

„Не сум за тоа додека се мали, освен ако не е навистина некое блиско семејство, па се познаваат, посетуваат. Кога ќе дојдат до пубертет, тогаш тие го сакаат тоа, но тогаш мора прво нивните родители да се запознаат. Детето не може да оди некаде, а родителот да не знае каде и кој ќе биде таму. Ако е друштво кое се познава, заедно оди на патувања, екскурзии, тогаш може да се дозволи. Но и тогаш под надзор“, вели Рајовиќ, додавајќи дека сега имаме апсурдна ситуација кога родителите излегуваат од станот кога на детето му доаѓа друштво за преспивање.

„Затоа мојот совет до родителите е, ако вашето дете оди некаде да преноќи, мора да знаете кое е тоа дете, кои се неговите родители, а исто така и дали детето доаѓа кај вас да преноќи. Тогаш јас сум за. Но дури и тогаш не треба да се претерува со тоа“, заклучува д-р Ранко Рајовиќ.                                                         (Зелена учионица)