Д-р Ранко Рајовиќ, експерт за детски развој: Децата не се проблем, проблем се родителите

Медиумите деновиве пишуваат дека во Холандија од 1 јануари следната година ќе биде забрането користењето мобилни телефони во училиштата. Дали ова е решението за проблемот што го имаме кога станува збор за зависноста на децата од екраните, не може со сигурност да се каже. На оваа тема за телевизијата N1 зборуваше д-р Ранко Рајовиќ, кој раскажа необична анегдота за семејство кое неодамна се преселило во Холандија.

Детето е среќно кога ќе научи нешто ново, како и кога ќе победи во нешто, било да е тоа трчање, скок во далечина или нешто друго. А потоа се појавуваат некои лајкови. Јас ги нарекувам несреќни лајкови. Дете ќе направи нешто, ќе го објави на социјалните мрежи и добива 5, 6 или 50 лајкови. А кога ги добиваат најмногу? Па кога ќе снимаат насилство. А тоа би се решило со одземање на телефоните во училиште, тврди д-р Рајовиќ

„Една наша мајка се преселила со семејството во Холандија и веднаш, откако нејзиното дете тргнало на училиште, и рекле дека мора да има таблет. Мајката се обидела да преговара со училиштето нејзиното дете наместо таблет да користи книги, но таков е законот – мора да користи таблет, освен ако има медицински проблем. Таа решила да ја однесе ќерка си на лекар, каде што рекла дека детето добива главоболки секогаш кога ќе погледне во екранот на таблетот или телефонот, и лекарот и ја дал потврдата која и била потребна. Нејзиното дете било единствено без таблет во училиштето. А сега и таму сфатиле дека употребата на екраните не е добра“, вели д-р Рајовиќ додавајќи дека земјите полека сфаќаат и почнуваат да носат регулативи и закони за да се реши проблемот со користењето на екраните кај децата.

Проблемот е веќе проблем во градинките, бидејќи веќе таму децата од пет и шест години бараат од учителката да биде вештерка која трча низ градинката за да ги убие. „Има некоја игра, се вика Грени. Погледнав малку и видов дека тоа е некоја страшна баба која го убива дедото, па потоа трча низ куќата да ги убие децата. Па кој им дозволи на децата тоа да го гледаат? Родителите“, предупредува д-р Рајовиќ

Рајовиќ објаснува дека кај децата кои поминуваат многу време пред екраните е забележан зголемен степен на агресивност и недостаток на емпатија и дека ние сме тие кои мора да им помогнеме на децата. Но, како што објаснува тој, проблемот не се децата.

„Проблемот се родителите. Ние најпрво мораме ним да им објасниме дека тоа е штетно, па зошто е штетно, какви се последиците, па потоа ќе биде полесно да му објасниме на детето“, вели д-р Ранко Рајовиќ, експерт за детски развој и автор на програмата за учење НТЦ.

Проблемот, додава, е веќе проблем во градинките, бидејќи веќе таму децата од пет и шест години бараат од учителката да биде вештерка која трча низ градинката за да ги убие.

„Има некоја игра, се вика Грени. Погледнав малку и видов дека тоа е некоја страшна баба која го убива дедото, па потоа трча низ куќата да ги убие децата. Па кој им дозволи на децата тоа да го гледаат? Родителите“, предупредува експертот.

На прашањето дали е доцна да се бориме против користењето мобилни телефони на училиште, д-р Рајовиќ вели дека никогаш не е доцна.

Детето сака да го пофалат и тоа е нормално, вродено. Мозокот напредува секој пат кога ќе учиме нешто ново. Да речеме, кога детето ќе прооди, одеднаш чувствува голем наплив на среќа, родителите можат да го видат тоа. Зошто? Па затоа што мозокот е орган за преживување и тој му дава награда на детето за тоа што го постигнало

„Телефоните и сите допамински рецептори предизвикуваат зависност кај децата, која се јавува многу брзо. Еве ќе дадам еден пример. Мачката добила таблета и лежи со шепите, го држи таблетот и гледа, а на екранот има некои други мачки. Потоа и го земаат таблетот, а таа го фаќа со сите четири нозе, не дозволува да и го земат. Замислете мачката добила болест на зависност, па што ќе прави нашето дете, нашето дете нема шанси да се спротивстави на тоа“, предупредува д-р Рајовиќ.

Осврнувајќи се на проблемот на безбедност што постои кога децата сами одат на училиште и разбирливата потреба на родителите да сакаат да можат да стапат во контакт со своето дете и да знаат каде е, Рајовиќ вели дека тоа е проблем на општеството.

„Ако имаме училиште во близина и ограничување од 30 километри на час, тогаш не може некој таму да вози 60 км. А ако вози, законот треба да пропише веднаш да оди на психијатар. Тогаш родителите би биле мирни, барем за делот од патот од дома до училиште“, вели д-р Рајовиќ.

Што значи пофалбата за детето?

Друг проблем, објаснува д-р Ранко Рајовиќ, се однесува на насилството меѓу врсниците.

„Детето сака да го пофалат и тоа е нормално, вродено. Мозокот напредува секој пат кога ќе учиме нешто ново. Да речеме, кога детето ќе прооди, одеднаш чувствува голем наплив на среќа, родителите можат да го видат тоа. Зошто? Па затоа што мозокот е орган за преживување и тој му дава награда на детето за тоа што го постигнало. Пораката на мозокот е „браво, полесно ќе преживееме“. И хормоните на среќата пристигнуваат затоа што детето е среќно кога ќе научи нешто ново, како и кога ќе победи во нешто, било да е тоа трчање, скок во далечина или нешто друго. А потоа се појавуваат некои лајкови. Јас ги нарекувам несреќни лајкови. Дете ќе направи нешто, ќе го објави на социјалните мрежи и добива 5, 6 или 50 лајкови. А кога ги добиваат најмногу? Па кога ќе снимаат насилство. А тоа би се решило со одземање на телефоните во училиште“, тврди д-р Рајовиќ.

Ова, како што вели, не би го решило целосно проблемот со врсничкото насилство, ниту пак, за тоа насилство можеме да го обвиниме само интернетот. Но, агресивните игри се, сепак, една од клучните работи. (Зелена учионица)