ПИШУВА:
Д-р Снежана Палчевска – Коцевска,
специјалист педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
Алергијата на храна ја сочинува втората фаза на зголемување на преваленцата на алергиски болести кои се појавиле во последните 60 години.
Првично, астмата и алергискиот ринитис се зголемија најмногу во богатите земји во втората половина на 20 век. Во некои земји, распространетоста на овие респираторни алергиски болести се намали или опаѓа како што се во Кореја, Мароко, Тајланд, Австралија и Бразил. Сепак, преваленцата на алергија на храна е зголемена во последните 20-30 години. Алергијата на храна погодува 6-8 % од децата ширум светот, а оптоварувањето со болеста е најголемо кај доенчињата и децата на предучилишна возраст.
Кравјото млеко е една од најчестите и рани причини за алергија на храна кај доенчињата, со инциденца од 1,4-3,8 % кај деца до 2 години.
Улогата на гастроинтестиналниот (ГИТ) микробиом во развојот на имунолошкиот систем кај децата
Гастроинтестиналниот тракт кај човекот сoдржи разновиден микробиом на комензални бактерии кои му се корисни на домаќинот. Тие придонесуваат и во заштитата од патогени микроорганизми, стимулација и зајакнување на имунолошкиот систем директно или индиректно преку метаболните активности (продукција на масни киселини со краток ланец-МККЛ). Човечкиот ГИТ микробиом, меѓу другото е и основен елемент во матурацијата на имунолошкиот систем во раната возраст преку двонасочна интерреакција. Оваа интерреакција помеѓу микробиомот и имунолошкиот систем е динамична.
Промени во составот на микробиомот може да настанат заради диетарни промени, начинот на породување, антибиотски третман или патогени, кои можат да го нарушат балансот на микробиомот и да доведат до абнормален микробиом. Ова се нарекува дисбиоза, неурамнотеженост на корисните и патогените бактерии, со недостиг на комензални, а повеќе потенцијални патогени бактерии
Микробиомот го унапредува развојот на имунолошкиот систем, додека имунолошкиот систем на домаќинот го дефинира развојот на микробиомот. Доказите укажуваат дека неговата активност т.е. метаболитите (масни к-ни со краток ланец) особено влијаат на оформување на имуната толеранција кон нутритивните антигени.
Во раната возраст, колонизацијата и акумулацијата на бактериите и нивните функции ги следи програмиран развој, добро утврдена низа на еколошки настани кои се појавуваат уште за време на иницијалната колонизација при раѓањето.
Промовирање на развој на нормален микробиом (Bifidobacteria) е неопходно за соодветен и физиолошки развој, како и за одржување на имунолошка хомеостаза.
Промени во составот на микробиомот може да настанат заради диетарни промени, начинот на породување, антибиотски третман или патогени, кои можат да го нарушат балансот на микробиомот и да доведат до абнормален микробиом. Ова се нарекува дисбиоза, неурамнотеженост на корисните и патогените бактерии, со недостиг на комензални, а повеќе потенцијални патогени бактерии. Oва нарушување на хомеостазата може да влијае на имунолошкиот развој, особено на имунолошките регулаторни клетки, водејќи до имунолошки посредувана болест. На пример дисбаланс на T клеточен одговор во раната возраст го афектира развојот на оралната толеранција, што се поврзува со развојот на нутритивни алергии.
Новородените родени со царски рез го пропуштаат уникатниот момент на колонизација на својот ГИТ систем која се случува кога поминуваат низ родилниот канал на мајката. Студиите укажуваат на различен тип на микробиом кај овие бебиња спореден со микробиомот на вагинално породените.
Промени во ГИТ микробиомот асоцирани со алергија на храна
Нарушување на балансот на микробиомот, води до промена на функциите на мукозниот имун одговор, резултирајќи со нарушување на оралната толеранција кон диетарните антигени. Бројни студии укажуваат на поврзаност меѓу составот и метаболната активноста на бактерискиот микробиом и развојот на алергиска болест и/или заштитните имунолошки механизми кои овозможуваат толерантност кон страни антигени.
Иако ГИТ микробиомот варира во зависност од возраста и статусот на алергиската болест, често децата кои се алергични имаат дисбиотичен ГИТ микробиом. Студиите на деца со АПКМ покажуваат дека профилот на ГИТ микробиомот кај деца со алергија е со намалено ниво на Bifidobacteria и Lactobacilli и имаат микробиом сличен на оној во адулти, во компарација со доени деца и децата без алергија. Згора на тоа, кај пациенти со алергија на кикиритки имаат посиромашен микробиом во кој доминираат бактерии од Bacteroides sp. во споредба со неалергиските субјекти.
Мајките на доените деца со докажана АПКМ треба да избегнуваат протеини на кравјо млеко во исхраната. Меѓутоа доењето не е достапно за сите деца. Во тој случај, експертите препорачуваат екстензивно хидролизирана млечна формула (eHF).
Децата кои се ексклузивно доени се исто така изложени на ризик за АПКМ. Иако беше препорачано продолжување на доењето со елиминација на протеинот од кравјо млеко кај доилката ова беше оспорено во една неодамнешна публикација. Сепак, исклучувањето зависи од симптомот на детето и треба да се направи протокол за елиминација/воведување, за да се утврди АПКМ.
За деца на возраст под 2 години и деца кои не се доени, главниот третман во АПКМ останува избегнувањето на протеини на кравјо млеко и употребата на екстензивно хидролизирани формули (eHF). Формулите со аминокиселини (AAF) се препорачуваат само кога детето сè уште има симптоми на АПКМ, а се храни исклучиво со eHF или кога манифестира тешки алергиски реакции како анафилактичен шок.
