Неодамнешната анкета спроведена од „Education Week“ открила дека 77 проценти од наставниците забележале дека младите ученици имаат поголеми тешкотии при ракување со моливи, пенкала и ножици. За споредба, 69 проценти пријавиле зголемени потешкотии со врзување врвци за чевли во однос на периодот пред пет години, пишува „National Geographic“.
Денешните деца ги губат критичните фини моторички вештини – малите, прецизни движења потребни за врзување врвци, пишување со молив или градење кули. Експертите посочуваат на миксот од време поминато пред екраните, промени во навиките и промени во искуствата од детството како на главен виновник за состојбата.
Улогата на пандемијата во забавениот развој на фината моторика
Истражување на повеќе од 250 бебиња родени во првата година од пандемијата открило дека на шестмесечна возраст постигнале пониски резултати на тестовите за фина моторика во споредба со бебињата родени пред пандемијата.
Лорен Шафри, професорка на Медицинскиот факултет Гросман при Универзитетот NYU, која ја спровела студијата, вели дека е тешко да се утврди дали тоа е резултат на зголемен пренатален стрес или поразличното опкружување што бебињата го искусиле во првите месеци од пандемијата.
Времето поминато пред екран – без разлика дали станува збор за телефони, таблети, е-книги или телевизија – го намалува времето што децата го поминуваат во изработка, цртање и градење. Иако учењето математика или создавањето дигитална уметност може да биде едукативно, тоа не ја развива фината моторичка контрола што произлегува од пишување, сечење или боење
Престојот дома со вработени родители доведе до зголемено време пред екраните за децата од сите возрасти. Сепак, Стивен Барнет, кодиректор на Националниот институт за истражување на раното образование при Универзитетот Рутгерс, смета дека овој тренд постоел и пред пандемијата и дека таа само го забрзала постоечкиот проблем.
Како екраните ја потиснуваат практичната игра
Времето поминато пред екран – без разлика дали станува збор за телефони, таблети, е-книги или телевизија – го намалува времето што децата го поминуваат во изработка, цртање и градење. Иако учењето математика или создавањето дигитална уметност може да биде едукативно, тоа не ја развива фината моторичка контрола што произлегува од пишување, сечење или боење.
Магнетните плочки што лесно се спојуваат ги заменија сложувалките и дрвените коцки што бараат трпение и прецизност, а читањето книги во слободно време стана многу поретко. Оваа промена не само што влијае на писменоста, туку има и пошироко влијание врз вештините како што се опсегот на внимание и фокус, кои се клучни за развој на фината моторика
Играта на отворено, која е клучна за развојот на фината и грубата моторика, исто така е во опаѓање. „Децата не копаат, не собираат цвеќиња, ниту ги прават сите оние интересни работи што можат да ги откријат сами“, вели Барнет.
Барнет додава дека намалената способност на децата да се фокусираат на задача, особено онаа што бара напор, е клучен фактор за опаѓањето на фините моторички вештини. Земете ги сложувалките како пример. Решавањето сложувалка бара стратегија, вртење парчиња и обиди и грешки. Но, Хорнбек вели: „Многу деца едноставно велат: ‘Не, фала.’ Тие се навикнати да играат на компјутер, кој автоматски го врти парчето за нив.“ Таа додава: „Таблетите обезбедуваат многу повеќе моментална помош отколку што тоа се случува во вистинскиот живот.“
Растегливи панталони без патенти или копчиња заштедуваат време наутро, а однапред спакуваните ужинки го елиминираат нередот, но овие „кратенки“ ги лишуваат децата од можноста да вежбаат закопчување патенти, закопчување копчиња или користење прибор за јадење, вели Ејми Хорнбек, учителката во Beverly City Public Schools во Њу Џерси.
Променети се и детските преференции за играчки, предупредува Хорнбек.
Магнетните плочки што лесно се спојуваат ги заменија сложувалките и дрвените коцки што бараат трпение и прецизност, а читањето книги во слободно време стана многу поретко. Оваа промена не само што влијае на писменоста, туку има и пошироко влијание врз вештините како што се опсегот на внимание и фокус, кои се клучни за развој на фината моторика.
Нивото од фрустрација од едноставни задачи расте, а тоа ги тера децата побрзо да се откажуваат.
Како да се обнови фината моторика
Хорнбек предлага родителите да бараат можности да ги предизвикаат своите деца и да вклучат активности за развој на фина моторика во секојдневните задачи. „Сечете купони или гответе заедно, барајте камчиња на патот до училиштето, сипувајте течности во чаши и стискајте сунѓери во када. Исклучете ги екраните секогаш кога е можно“.
И сфатете дека овие активности не можат да се натпреваруваат со екраните. „Ќе имате поголем отпор ако го исклучите телевизорот и кажете: ‘Сега е време за читање’. За да го избегнете конфликтот, направете ја активноста прво и не вклучувајте го екранот“, вели Хорнбек.
