ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Постои голем недостиг на анестезиолози кај нас, но и во светот. Очигледно оваа професија не е многу атрактивна поради својата крајно тешка специјализација, за жал пандемијата покажа колку вистински се потребни анестезиолозите и кои се лицата позади затворените врати на ковид центрите. Анестезиолозите се основоположници на интензивното лекување секаде во светот. Работата во интензивното лекување е стресна и без пандемијата, тука се лечат најтешките пациенти, за жал пандемијата уште додатно ни ја отежна работата“, вели доц. д-р Маја Мојсова-Мијовска, претседател на Здружението на лекари по анестезија, реанимација и интензивно лекување, во пресрет на првиот симпозиум на анестезиологија, реанимација и интензивно лекување, со наслов „Новини во анестезиологијата 2021“, кој ќе се одржи од 19 до 21 ноември 2021 на онлајн платформа.
Ковид-19 неминовно ќе биде една од темите на претстојниот Симпозиум, на кој ќе се дискутира и за новините и новите ставови во анестезиологијата, напредокот на регионалната анестезија, третманот на болка, интензивното лекување и секако трансплантацијата како најголем исчекор во медицината во нашата земја и покрај пандемијата.
Притисокот е преголем се уште како за Ковид, но исто така и за пациентите кои немаат Ковид, но побаруваат интензивно лекување, а местата брзо се пополнуваат. Ние анестезиолозите сме навикнати да бидеме позади сцената и не бевме видливи за јавноста, но очигледно веќе се распознава професијата и си добива свое место со својата тежина
Доц. д-р Мојсова-Мијовска, во тек се подготовките за првиот симпозиум на анестезиологија, реанимација и интензивно лекување, со наслов „Новини во анестезиологијата 2021“, кој ќе се одржи од 19 до 21 ноември 2021 на онлајн платформа. Кои се темите и правците кои ќе бидат опфатени на овогодинешниот симпозиум во насока на развојот на анестезиологијата и интензивното лекување?
Доц. д-р Мојсова-Мијовска: За жал и покрај нашата идеја симпозиумот да биде посветен на нашата основна професија – анестезиологија и да ги опфатиме новините и новите ставови во анестезиологијата, пандемијата со Ковид-19 неминовно ја наметна и оваа тема. Секако симпозиумот ќе биде посветен и на едното и на другото. Во текот на оваа година и пол голем број од анестезиолозите беа и се вклучени во лекувањето на пациентите со Ковид-19. За жал и тоа што го видовме во единицата за интензивно лекување се и многу пост-ковид компликации. Овој симпозиум ќе го посветиме на повеќе области како напредокот на регионалната анестезија, третманот на болка, интензивното лекување и секако трансплантацијата како најголем исчекор во медицината во нашата земја и покрај пандемијата.
Дали и колку ќе успеете во остварување на зацртаната цел – на едно место да ги соберете домашните, европските и светските стручњаци да дискутираат за проблемите со кои се соочуваат, да разменуваат искуства, и како што велите, да учествуваат во можноста за создавање на нови протоколи во лекувањето?
Доц. д-р Мојсова-Мијовска: Искрено не беше тешко да се оствари оваа цел бидејќи едноставно сите се желни за малку наука и едукација. Особено ми беше задоволство што сите наши колеги од Балканот и Европа па дури и од Кина едноставно ја прифатија нашата покана и беа почестени да бидат дел од ваков симпозиум. Го замисливме овој симпозиум и како размена на искуствата со колегите од цела Македонија. Секако тоа ќе беше многу поубаво доколку се одвиваше во живо зашто едноставно покрај науката секако е убава и дружбата, но за жал тоа ќе го оставиме за некои подобри времиња.
Ова се многу тешки години за светското здравство. Многу изгубени животи, исто така голем терет за медицинскиот персонал кој понекогаш се чувствува немоќен пред болеста и покрај сите наши напори за спасување живот
Анестезиолозите се дел од еден голем тим на лекари кои се грижат за најтешко болните пациенти од Ковид-19. Вие, докторите сте нашите херои во ова бурно пандемиско корона-време во кое живееме во последниве повеќе од 1,5 години. Секојдневно водите битка за животите на пациентите, некои се извојувани, некои изгубени… Како досега го издржувате притисокот?
Доц. д-р Мојсова-Мијовска: Ако зборуваме искрено постои голем недостиг на анестезиолози кај нас, но и во светот. Очигледно оваа професија не е многу атрактивна поради својата крајно тешка специјализација, за жал пандемијата покажа колку вистински се потребни анестезиолозите и кои се лицата позади затворените врати на ковид центрите. Анестезиолозите се основоположници на интензивното лекување секаде во светот. Работата во интензивното лекување е стресна и без пандемијата, тука се лечат најтешките пациенти, за жал пандемијата уште додатно ни ја отежна работата.
Ако се потсетам на почетокот на пандемијата толку малку знаевме и толку многу се плашевме. Верувајте и ние имаме стравови и дилеми, но пред се, за нас е тоа професија којашто сме ја одбрале, тоа е нашиот позив и едноставно немавме избор, моравме да се фатиме во костец со болеста и моравме да направиме се што можеме за да спасиме животи. Остави и се уште остава длабоки траги пандемијата на нас кои веројатно ќе ги видиме понатаму во животот, сега засега немаме многу време да размислуваме за тоа
Притисокот е преголем се уште како за Ковид, но исто така и за пациентите кои немаат Ковид но побаруваат интензивно лекување, а местата брзо се пополнуваат. Ние анестезиолозите сме навикнати да бидеме позади сцената и не бевме видливи за јавноста, но очигледно веќе се распознава професијата и си добива свое место со својата тежина. Сепак морам да кажам дека борбата со Ковид ја водеа многу профили на доктори како инфектолози, интернисти, матични лекари, верувајте во даден момент сите лекари дадоа свој удел во лекувањето и згрижувањето на пациентите. Да се надеваме дека веќе нема да ја доживееме оваа пролет.
Во грижата за пациентите со Ковид-19, анестезиолозите се подложни на двоен ризик – од самата инфекција, но и проблеми со менталното здравје. Досегашните истражувања на ова поле покажаа дека лесно може да доживеат депресија поради ситуацијата во која се наоѓаат, поради стравот од зараза и стравот од ширење на вирусот на нивното семејство и на други луѓе. Големиот обем на работа и непријатноста поради носењето на габаритната заштитна опрема долго време уште повеќе можат да ја влошат депресијата. Резултатите на истражувањата кои се занимаваат со здравствените работници во услови на пандемија со Ковид-19, особено оние кои работат во високоризични клинички услови, како што се единиците за SARS-CoV-2, имаат значително повеќе посттрауматски симптоми на стрес. Што е она што Ве крева од кревет наутро и Ве придвижува низ денот?
Секаде во светот трансплантацијата е врв на еден здравствен систем и некако ние успеваме да се приближиме до европските стандарди. Морам да признаам дека едноставно ова беше мојата визија многу одамна пред некој воопшто и да знае за ова и генерално никој не веруваше дека ова е возможно во Македонија, но мојата верба и посветеност како и едукацијата на здравствениот персонал доведоа до ваков успех
Доц. д-р Мојсова-Мијовска: Како што кажав и претходно многу тешки години се ова за светското здравство. Многу изгубени животи исто така голем терет за медицинскиот персонал кој понекогаш се чувствува немоќен пред болеста и покрај сите наши напори за спасување живот. Ако се потсетам на почетокот на пандемијата толку малку знаевме и толку многу се плашевме. Верувајте и ние имаме стравови и дилеми, но пред се, за нас е тоа професија којашто сме ја одбрале, тоа е нашиот позив и едноставно немавме избор, моравме да се фатиме во костец со болеста и моравме да направиме се што можеме за да спасиме животи. Остави и се уште остава длабоки траги пандемијата на нас кои веројатно ќе ги видиме понатаму во животот, сега засега немаме многу време да размислуваме за тоа. Ако се сеќавате здравствените работници минатата година немаа право ни на годишен одмор и сето тоа го прифативме бидејќи знаевме дека ќе бидеме потребни. И да морам да сум искрена, наутро одамна не ме буди будилник едноставно станувам сама, некогаш е тешко да го направиш првиот чекор, но знам дека мора да се продолжи и мора едноставно да се прифатат работите какви што се. Генерално мене работата ме мотивира и детерминира па можеби затоа и не ми претставува тешкотија работниот ден.
Сосема за крај, неизоставно и подеднакво битно… Вие сте и национален координатор за трансплантација во Македонија, бевте дел од првата трансплатација на срце во нашата земја, која се случи во вонредни услови, за време на првиот бран на пандемијата со Ковид-19. Оттогаш па се до овој момент, кога би направите мала ретроспектива, кои се моментите кои би ги издвоиле, што е она што планирате понатаму и дали полека се подига свеста за органодарителство?
Доц. д-р Мојсова-Мијовска: Мислам дека направивме голем исчекор во однос на свесноста за органодарителство. Тоа што го остваривме во суштина и беше најголемата кампања. За ова да биде можно година дена претходно е работена целата стратегија на ваков предизвик. Секаде во светот трансплантацијата е врв на еден здравствен систем и некако ние успеваме да се приближиме до европските стандарди. Морам да признаам дека едноставно ова беше мојата визија многу одамна пред некој воопшто и да знае за ова и генерално никој не веруваше дека ова е возможно во Македонија, но мојата верба и посветеност како и едукацијата на здравствениот персонал доведоа до ваков успех. Секако планираме уште повеќе да работиме и попосветено, но морам да признаам дека пандемијата не ни го олеснува тоа. Едноставно во екот на пандемијата одекна благородноста, човекољубието, добрината во срцата на фамилиите што донираа и таа стаса скоро до секој граѓанин. Од друга страна ние професионалците покажавме дека можеме со ваков предизвик да се носиме. Секој момент од секоја трансплантација ми е длабоко врежан во меморијата. И лицата на семејствата кои донираа но и лицата на тие кои ги добија органите. Едноставно целиот процес е составен од најспротивставени емоции, но исто така и од највисок степен на професионалност и посветеност на сите екипи.
