ПИШУВА:
Елена Трајкова
дипломиран логопед
♦♦♦♦♦♦♦
Говорот како неврофизиолошки процес кај децата се јавува на почетокот на втората година. Тоа е период кога се јавува првиот говор. Веќе до крајот на третата година од детето се очекува да го владее говорот, и да го употребува во комуникација, со цел да може да се разбере во средината во која живее.
Кај поголемите интелектуално недоволно развиени деца чиј говор покажува забавување треба да се користи сликовницата. Преку покажување на слики или илустрации од сликовницата ќе изговараат зборови и кратки реченици
Но, за жал, има деца кои на интелектуален план не се доволно развиени и созреани, и кај нив говорот може да се јави како форма на забавен психо-моторен и говорен развој. Се манифестира преку тоа што доцни, како во сферата на појава на првите зборови, така и во сферата на развивање на вокабуларот и воопшто забавува во совладување на граматичките изрази.
Говорот кај интелектуално неразвиените деца се одвива бавно и отежнато. Колку и да се трудат родителите, колку и да настојуваат и да бараат од детето убаво да зборува, тоа сепак ќе прави грешки. Се забележува неправилности во логичните форми, но и неправилности во формалната форма на говорното изразување. Се случува работите кои треба да ги запомни на вербален план да ги заборава или да не ги разбира. Сето ова ќе зависи од степенот на менталниот дефицит. Затоа овие деца имаат потреба уште од најрана возраст да работат со стручни лица, дефектолог, логопед, психолог… Веќе на почетокот на втората година потребно е да се преземат мерки за да му се помогне на детето, преку стручна логопедска помош полесно да си го совлада говорот.
Потребно е да посетува логопедски третмани по неколку пати во неделата, а и родителите да добиваат стручни инструкции како да го чуваат своето дете.
Има деца кои на интелектуален план не се доволно развиени и созреани, и кај нив говорот може да се јави како форма на забавен психо-моторен и говорен развој. Се манифестира преку тоа што доцни, како во сферата на појава на првите зборови, така и во сферата на развивање на вокабуларот и воопшто забавува во совладување на граматичките изрази
Потребно е да научи да ги именува предметите од околината, но истовремено и да му се покажуваат предметите, а тоа значи освен што треба да го знае називот на тоа што го гледа, треба да му се даде и да го држи во рака. Децата кои имаат интелектуални дефицити обично знаат кога нешто сакаат да ни кажат да го користат гестот или со мимиката на лицето, ги движат и двете раце и покрај неартикулираните гласови и слогови тие вербално се трудат да се објаснат. Доколку има потешкотија да го запомни вистинскиот назив треба самите родители да вложат напор и повеќе пати да повторуваат еден ист збор. Ова да го повторуваат сами, без да инсистираат од своето дете да повторува.
На пример, ако на детето му се јаде колаче и ако преку гест покажува и го бара значи изразува желба да го добие. Родителот сега треба да го задржи извесно време и да го изговори зборот повеќе пати, па потоа да му го даде да си го изеде или пак има ситуации и се додека само не го кажува зборот – колаче нема да му се даде…
Гледано од стручен логопедски аспект, доколку се применува овој начин на развивање на говор кај детето ќе се оформи звучна слика или претстава на зборот, и воопшто на содржината. По повеќе повторувања ќе дојде период кога детето ќе созрее и ќе почне само спонтано да бара работи преку вербален израз без да гестикулира со рацете.
Кај поголемите интелектуално недоволно развиени деца чиј говор покажува забавување треба да се користи сликовницата. Преку покажување на слики или илустрации од сликовницата ќе изговараат зборови и кратки реченици. Од детето се бара да има внимание и да ја следи ситуацијата, да прати и да седи мирно да слуша и да гледа. Понатаму како расте, треба да му се прераскажуваат кратки приказни, кои треба да бидат поучни за него, истовремено и нешто да научи.
Секако, овие деца не треба да се чуваат да бидат изолирани од други деца, напротив треба да им се обезбеди место за игра, за богата социјализација со други деца. Да бидат поставени до друштво со други деца каде ќе можат да добијат побогати говорни стимулации.
Се поставува прашањето каде да се обратат родителите чии деца имаат потреба да го научат говорот? Секако во ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас – Скопје“ се опфаќаат сите деца на кои им е потребен логопедски третман.
◊◊◊◊◊
