Во разговорите со наставници, педагози и спортски тренери често може да се слушне една јасна критика: најголемиот „проблем“ се родителите кои премногу ги форсираат своите деца. Тоа се родители кои инсистираат на дополнителни тренинзи, сакаат детето да биде најдобро во сè, постојано коментираат и советуваат — понекогаш и без оглед на желбите на детето.
За нив често се користат фрази како: „го присилуваат детето поради сопствените неостварени соништа“ или „тоа го прават затоа што самите не се оствариле“.
Но, дали тоа е навистина целосната слика?
Дали е можно понекогаш родителите едноставно да веруваат во своето дете и да знаат дека може повеќе, иако нивото на мотивација кај детето не е секогаш исто? Сите знаеме какви се децата – лесно се откажуваат од нешто што само еден месец претходно им било најинтересно на светот. Токму тука родителот често треба да повлече линија и да не дозволи сè да зависи од моменталното расположение на детето.
Форсирање — секогаш лошо?
На прв поглед, форсирањето изгледа исклучиво негативно:
➡ Ако детето не сака — не го туркајте.
➡ Ако се бунтува — тоа знае што е најдобро за него.
Но, реалноста, како што се согласуваат и стручњаците, е многу покомплексна.
Многу родители кои силно го поттикнуваат развојот на своето дете, тоа го прават од искрена и добра намера, верувајќи дека така му го обезбедуваат најдоброто. Дел од експертите истакнуваат дека тоа често се родители кои се остварени во својата професија, имаат стабилна самодоверба и сакаат да го подготват детето за живот со цврсти темели — токму спротивно од честото тврдење дека станува збор за родители со „погребани соништа“.
Тоа се:
- родители кои знаат дека трудот е предуслов за успех,
- родители кои и самите поминале низ напорни тренинзи и ја разбираат вредноста на дисциплината,
- родители кои не се фрустрирани од сопствени неостварени амбиции.
Нивната мотивација најчесто не е: „јас сакам нешто за себе преку детето“, туку: „сакам моето дете да има повеќе можности отколку што сум имал/а јас“.
Сепак, тренерите, наставниците и другите родители често таа желба ја толкуваат негативно и спротивно од намерата.
Што велат тренерите?
Повеќето тренери се согласуваат дека родителската амбиција навистина може да има контраефект:
🔹 Детето престанува да игра — играта станува обврска.
🔹 Мотивацијата се претвора во страв од разочарување на родителите, наместо во лична радост.
🔹 Детето почнува да ја избегнува активноста што претходно ја сакало.
Тренерите често забележуваат дека децата кои на почетокот биле полни со ентузијазам, со текот на времето ја губат желбата, затоа што сè станало задача, а не задоволство.
Тоа не значи дека родителите се лоши или тврдоглави, туку дека границата меѓу поддршка и наметнување е многу тенка.
Дали на децата секогаш треба да им се даде целосна слобода?
Ниту тука мислењата не се едногласни.
Понекогаш децата навистина не знаат што е најдобро за нив — особено кога станува збор за активности во кои сè уште ги учат основните вештини.
На пример, дете кое почнало да скија и со стартот на натпреварите тврди дека повеќе не му се допаѓа скијањето и сака да тренира нешто друго. Со време може да се покаже дека не се работи за одбивност кон спортот, туку за страв од неуспех — нешто што не би се открило без разговор и охрабрување од родителите.
Без поттик, детето би:
- лесно се откажало,
- никогаш не би открило дека навистина ја сака таа активност,
- или би останало само пред екраните и видеоигрите.
Во вакви ситуации, благ притисок и мотивација можат да имаат позитивен ефект, но само ако се:
- насочени кон градење самодоверба,
- темелени на интересите на детето,
- проследени со безусловна поддршка.
Што велат родителите?
Родителите признаваат дека им пречи кога нивната посветеност се толкува како форсирање поради личен неуспех.
„Каков неуспех? Тоа се стари приказни што кај нас кружат со децении. И Гипс ја тренираше Јаница, ја форсираше и одеше во крајности — не верувам дека таа денес жали за тоа. Јас секогаш сум гласен кога мојот син игра. Не очекувам да биде новиот Модриќ, но ми е драго кога е добар“, ни изјави еден татко.
„Секако дека нема да го форсирам детето да пишува домашна ако не сака, исто како што не мора ни заби да мие, може да се откаже од сè при првата пречка… не гледам како тоа би било добро. Разбирам дека тренерот е тренер, но мислам дека родителски совет понекогаш не е на одмет. Сите сме луѓе и не гледаме секогаш сè, но не треба ни да се претерува со ставот: мојот син мора да ја игра целата утакмица затоа што е најдобар“, додава друг татко.
„Никогаш не се мешам директно во тренинзите, но понекогаш му кажувам нешто на тренерот во врска со чувствата на детето, неговите размислувања или односите во тимот. Не ме интересира дали тоа некому му пречи, сметам дека го правам коректно“, раскажа една мајка.
