ПИШУВА:
Прим. д-р Методија Томевски
специјалист педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
QUO VADIS? ШТО ПРАВИТЕ, БРЕ? ЗНАЕТЕ ЛИ КАДЕ ОДИТЕ? НЕ ПРАШУВАЈ ЗА КОГО БИЈАТ КАМБАНИТЕ, ТИЕ БИЈАТ ЗА ТЕБЕ!
ИМУНИЗАЦИЈА
Кратка историја
Во VII век п.н.е. кинескиот крал Минг, откако се заразил со сипаници и преживеал, наредил докторите да го заштитат неговото дете како знаат.
Во XVII век, Кинезите први пробале да пронајдат средство за заштита од змиски отров и од големите сипаници.
Едвард Џенер во 1796 год. го извршил првиот успешен обид на 13 годишно момче, да го заштити од големите сипаници (Variola vera). 1798 год. е добиена првата вакцина против големите сипаници. После задолжителната масовна вакцинација (после 181 година), тек во 1979 год. е постигната конечна ерадикација на смртоносната заразна болест (смртност од 60 до 80%).
Луј Пастер во 1885 год. спасува едно момче каснато од болно куче од беснило, со лабораториски припремена вакцина за животни. Во 1897 год. ја произведува и првата вакцина против КОЛЕРА, а потоа во 1904 год. со соработниците, ја произведува и првата вакцина (противотров) против АНТРАКС.
Во Македонија се до 1998 година скоро за сите вакцини и за МРП беше највисок во Европа, и се движеше од 95% до 100%, просек 98%. Таа година од СЗО, подрачна филијала за Европа бевме прогласени за најуспешни по сите програми и проекти за примарна превентивна дејност во состав на Заводот за мајка и дете, и се здобивме со Златна плакета
Во тоа време исто така беснееше и туберкулозата. На Калмет и Герин им успеа во 1921 год. да произведат вакцина (БеСеЖе) против туберкулоза. Во европските земји е воведена во 1940 год., a во Македонија во 1948 год.
Емил Рукс и Александре Јерсон ги произвеле антитоксините против дифтерија во 1923 год. и против тетанус во 1926 год., а како задолжителни се воведени во 1951 год.
Вакцина против пертусис (голема кашлица) е произведена во 1930 год. од Леила Денмарк (педијатар). Во Македонија е воведена како тритипна (ДиТеПер) после 30 години, во 1960 год.
Д-р Салк во 1955 год. ја промовираше вакцината за мускулна употреба против детска парализа, а д-р Сајбин во 1960 год. произведе ослабена жива вакцина и веднаш беше воведена скоро во целиот свет.
На големо задоволство и во нашата држава е воведена во 1960 год.
Последна регистрирана епидемија од детска парализа со 90 заболени е регистрирана во 1977 год. Последиците, компликациите и инвалидитетот, не се обработени. Последен случај заболен од детска парализа е регистриран во 1987 год. Во јуни 2002 год. и Македонија се здоби со сертификат за слободна од детска парализа. Но, задолжителната вакцинација продолжува.
Џон Ендерс во 1954 год. ја произведе првата вакцина против морбили. Во Европа почна да се применува од 1968 год., во Македонија од 1972 год. а како тритипна со рубеола и паротитис во 1982 год.
Морис Хилеман во 1964 ја откри првата вакцина против рубеола. А Елиот Гарднер во 1967 год. ја промовираше вакцината против паротитис.
Морис Хилеман ја промовираше тритипната МРП (морбили, рубеола, паротит).
Последна регистрирана епидемија од детска парализа со 90 заболени е регистрирана во 1977 год. Последиците, компликациите и инвалидитетот не се обработени. Последен случај заболен од детска парализа е регистриран во 1987 год. Во јуни 2002 год. и Македонија се здоби со сертификат за слободна од детска парализа. Но, задолжителната вакцинација продолжува
Резултатите од вакцинацијата – имунизацијата беа одлични во цела Европа, Англија, САД и др. земји кои ја применуваа. Опфатот се движеше од 85% до 95%. Во Македонија се до 1998 година скоро за сите вакцини и за МРП беше највисок во Европа, и се движеше од 95% до 100%, просек 98%. Таа година од СЗО, подрачна филијала за Европа бевме прогласени за најуспешни по сите програми и проекти за примарна превентивна дејност во состав на Заводот за мајка и дете, и се здобивме со Златна плакета.
За жал, во истата година, на најголем подем на вакцинацијата за ерадикација на заразните преносливи болести, се појави истражувачкиот труд на д-р Andrew Wakefield, објавен во „LANCET“, референтно медицинско списание, и за час ја разруши најсветлата, највисоката достигната здравствена превентивна „пирамида“.
Breaking News! Кој е д-р Andrew Wakefield?
Во 1998 год. „LANCET“ објави авторски истражувачки текст: ММР и АУТИЗМОТ???!!!
Andrew Wakefield, роден 1957 год. во Лондон, завршил медицина, потоа работел како детски абдоминален хирург. Женет за докторка, имаат 4 возрасни деца. 2015 разведен, преженет за поранешна манекенка. После одземањето на лиценцата, преселен во Лос Анџелес во куќа од 1.350.000 долари. Тој со соработници истражувал поврзаност на вакцината ММР со појава на аутизам и заболувања на цревата. Резултатите ги објавувал во националните списанија во текот на 1997 год. Во 1998 год. адвокатот на родителите на испитуваните деца му понудил 90.000 долари (60.000 фунти) да ги објави во најпрестижното медицинско списание „LANCET“. Во стручните кругови во Велика Британија се покренати бурни дискусии и оспорувања за поврзаноста на вакцината со аутизмот и цревните заболувања. Главниот уредник на „LANCET“ д-р Ричард Хортон, признава дека направиле фатална грешка со непредвиливи и долготрајни последици, што дозволиле да се објави. Покрената е постапка во Британскиот медицински совет за одземање на лиценцата. Установено е дека објавениот труд е правен по нарачка, со висок степен на коруптивен финансиски мотив, со фабрикувани податоци со висок степен на неетичност и бескрупулозност и затоа му е одземена лиценцата за работа. После неколку години заминува за САД, но и таму не му е дозволено да работи како лекар.
(Информациите се преземени од монографијата на Мс. Мери Холанд)
Што да коментираме? Последиците од таквите со ништо неиздржани ставови и кампањи евидентни се и се поклопуваат со таа критична 1998 година па се до денес. Иако немаат никакви објективни докази, сепак, штетата е веќе направена. „ТАМУ КАДЕ ШТО ЌЕ ПОМИНЕ СОМНЕЖОТ, УШТЕ МНОГУ ДОЛГО, ДОЛГО ЧИСТО НЕ ОСТАНУВА“.
– АЛБЕР КАМИ.
Вакцина против ХЕПАТИТИС Б е произведена во 1981 год. Кај нас е воведена како редовна – задолжителна во 2004 год., во меѓувреме е давана само на ризични групи. Али резултатите не беа задоволителни, затоа е воведена како задолжителна. ХЕПАТИТИС А се уште не е воведена.
ХЕМОФИЛУС ИНФЛУЕНЦА Б (ХИБ) е произведена во 1985 год., препорачана е во 1989 год. а кај нас е воведена во 2008 год.
ХПВ против ХУМАН ПАПИЛОМА ВИРУС е воведена во 2008 год. недоволен е опфатот (околу 40%). И тука постои антикампања.
ВАКЦИНА против ГРИП е произведена и влезена во употреба во 2002 год.
ВАКЦИНА против ВАРИЧЕЛА е произведена во 2006 год. не е воведена.
ПОНОВИ ВАКЦИНИ ПРОТИВ:
РОТА ВИРУС, произведена во 1998 год. кај нас наскоро ќе се воведува.
ПНЕВМОКОКНА ВАКЦИНА произведена 2001 год. наскоро ќе биде воведена во програмата.
Во експериментална фаза се вакцини против малигни заболувања, против алергични заболувања, против автоимуни заболувања.
Голема надеж влеваат вакцини добиени со генетски инженеринг.
