Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Со доаѓање на приновата во семејството, покрај неизмерна среќа, доаѓа и неизвесноста за родителите околу грижата за новороденчето. Еден од проблемите со кои се соочуваат се стомачните грчеви – колики, кои знаат да бидат навистина исцрпувачки, пропратени со неутешно плачење. Како да се намалат тегобите? Не постои волшебен лек, но постојат работи кои може да го олеснат овој период во животот на новороденчето, но и на родителите, вели подолу во интервјуто асс. д-р Наташа Чучкова – Никчевска, специјалист педијатар. Д-р Чучкова – Никчевска објаснува и која е разликата помеѓу „безопасната“ болка во стомакот и болката предизвикана од воспаление на слепото црево, како и што треба да преземат родителите при акутен ентероколитис.
Децата честопати се жалат на болка во стомакот, која не секогаш е лесно да се идентификува. Како да разликуваме „безопасна“ болка во стомакот од, на пример, сериозна болка, кога станува збор за воспаление на слепото црево, нешто од кое најмногу стравуваат родителите?
Асс. д-р Чучкова-Никчевска: Безопасната или функционалната болка на стомакот обично е поврзана или со дефекација, или со начинот на исхрана, сувата храна којашто се внесува и се јавува во период кој не трае повеќе од 10 мин., при што децата може да заземат некоја принудна позиција, да легнат во креветче, а и не мора. По престанокот на болката тие најнормално си продолжуваат со своите активности и нема никаква реперкусија по здравјето.
За разлика од функционалната, болката којашто е сериозна, органска, го онеспособува детето. Толку е силна и најчесто е последица на некоја бактериска инфламација, како на пример, слепо црево. Детето зазема одредена положба во креветот, па почнува да повраќа или да има пролив, не може да внесе течности, омалаксано е, качува температура, стомакот е тврд на допир, има болна осетливост итн. Еден искусен педијатар релативно лесно ќе ја карактеризира болката, а тоа може да го сторат и родителите, односно да препознаат дали болката е функционална или е од типот на некое органско заболување, судејќи според општата состојба на нивното дете.
Ние, како педијатри, треба да ги смириме родителите и да им објасниме дека коликите се јавуваат некаде околу вториот месец па до четвртиот, а знаат да траат и до шестиот месец и обично се циклични, на три часа, во зависност од внесот на храна или од голтањето на воздух при цицањето. И во тој период кога викаат, вриштат децата, ништо посебно не им се случува, само треба да го гушнат бебето, а потоа кога ќе поминат тие 5-10 минути, вриштењето како да не било, детето си гуга, се смее, си цица
Акутниот ентероколитис е особено ризичен за доенчињата до година дена, уште повеќе за оние под шестмесечна возраст. Постои опасност од дехидратација, како таа да се детектира на време и кога се почнува со третман?
Асс. д-р Чучкова-Никчевска: Да, ентероколитот е опасен особено кај тие дечиња под година дена. Зошто? Затоа што преку губиток на телесни течности преку столицата не само што се губат течности, туку се губат и бикарбонати, коишто се апсорбираат во дебелото црево. Така многу брзо доаѓа до метаболна ацидоза, губиток на електролити, состојба којашто може да биде животозагрозувачка. За среќа, а веќе е најавено и во Македонија од 1 јануари, во светот е воведена вакцина против ротавирус, кој доведува до тешки проливи, дури и крвави, со метаболна ацидоза, губиток на натриум, калиум бикарбонати, малаксаност.
Секогаш кога имаат ентероколит треба да се јават на доктор, а ова е задолжително за децата до една година, додека веќе поголемите дечиња можат да ги третираат и родителите. Во домашни услови се почнува со електролити и пробиотик и храна која апсорбира течности како компири, моркови, банани, печено јаболко итн.
Со доаѓање на приновата во семејството, покрај неизмерна среќа, доаѓа и неизвесноста за родителите околу грижата за новороденчето. Еден од проблемите со кои се соочуваат се стомачните грчеви – колики, кои знаат да бидат навистина исцрпувачки, пропратени со неутешно плачење. Како да се намалат тегобите? Што од Ваше искуство дава најдобар резултат за побезболно да се помине овој период?
Асс. д-р Чучкова-Никчевска: Од мое искуство, и лично и професионално, продуктите коишто се наоѓаат на пазарот од типот на ензими како ко-лактаза – помагаат, но тоа не е волшебен лек. Помагаат и пробиотиците. Најмногу помага допирот на кожа мајка – бебе, љубовта и негата од една смирена мајка. Старите професори ни кажуваа дека смирена мајка значи и смирено дете – и навистина е така. Со самиот допир кожа на кожа, се лачат хормони коишто го смируваат детенцето. Исто така, многу помага и тоа цицањето да биде во ритам, на секои три часа за да има време да се направи пасажа на храната низ дигестивниот систем. Да не се дои на секој половина час, освен во првите дваесетина дена.
Потоа помагаат и масажите на стомачето во насока на движење на стрелките на часовникот, топла пелена и најмногу помага сознанието дека после некое време ова ќе помине. Ние како педијатри, треба да ги смириме родителите и да им објасниме што е тоа, дека коликите се јавуваат некаде околу вториот месец па до четвртиот, а знаат да траат и до шестиот месец и обично се циклични, на три часа, во зависност од внесот на храна или од голтањето на воздух при цицањето. И во тој период кога викаат, вриштат децата ништо посебно не им се случува, само треба да го гушнат бебето, а потоа кога ќе поминат тие 5-10 минути, вриштењето како да не било, детето си гуга, се смее, си цица.
Ентероколитот е опасен особено кај дечиња под година дена, затоа што преку губиток на телесни течности преку столицата не само што се губат течности, туку се губат и бикарбонати, коишто се апсорбираат во дебелото црево. Така многу брзо доаѓа до метаболна ацидоза, губиток на електролити, состојба којашто може да биде животозагрозувачка
Постои ли разлика во однос на коликите помеѓу доени деца и деца кои се на формула?
Асс. д-р Чучкова-Никчевска: Студиите велат дека нема разлика. А ако ме прашувате лично, од мое искуство, моето дете кое беше доено имаше повеќе колики отколку другото, кое не беше на ексклузивно доење.
Се напушта ли во последно време концептот за широк повој? Иако последниот збор е на ортопедот, сепак, каков е ставот на педијатрите околу оваа тема околу која има најголемо разногласие?
Асс. д-р Чучкова-Никчевска: Мислењето за широкиот повој е различно кај повеќето педијатри. Моите деца јас не сум ги повивала широко, можеби поголемата ќерка само до 40 дена. Американската академија на педијатри вели дека нема разлика во однос на широкиот повој. Искуствено, во поранешна Југославија има некои сознанија дека на голем број на пациенти широкиот повој им помогнал. Меѓутоа литературата и светската педијатриска јавност велат дека тие дечиња кои имаат дисплазија на колковите не може да го решат проблемот со широк повој, којшто и не е доволно крут. Тоа се решава со специјални каиши и протези. Мојот став е дека може да се става широк повој до месец-два зависно од годишниот период, но е неопходно да се прават вежбите за колкови, повеќе инсистирам на нив, како и редовно да се дава витамин Д и да се хранат децата или со доење или со адаптирана формула, а не да им се дава кравјо млеко.
