ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Здравите и правилно подредени заби се клучни за самодовербата, емотивната состојба, воедно и за социјализацијата. Токму заради се ова грижата за забите би требала да започне што порано, со појавата на првите заби, како тоа би станала една рутинирана активност кај детето која не би му била терет, а би била од големо значење за што поквалитетен живот“, препорачува Д-Р ЕЛЕНА ПЕТРОВА, СПЕЦИЈАЛИСТ ПО ОРТОДОНЦИЈА, на Светскиот ден на орално здравје – 20 Март. „Потребна е свесност за значењето на забите, правилен хигиено-диететски режим, дисциплина и грижа за истите, редовно миење на забите после секој главен оброк или барем два пати дневно пред одењето на вечерно спиење и после утринското појадување како би се отстраниле штетните наслаги насобрани при исхраната. Редовни посети на стоматолог и тоа превентивни, да не се врзани само во случај на болка“, додава д-р Петрова.
Oна што е клучно е дека не треба да се дозволи првиот контакт и посета на стоматолошката ординација да биде кога детето веќе има проблеми и болка. Препораките се првата посета да биде безболна, во истата детето треба да ја осети атмосферата во ординацијата, да се запознае со инструментариумот, со стоматолошката столица, со персоналот со кој во иднина ќе треба да соработува
Светскиот ден на оралното здравје – 20 Март претставува иницијатива на Светската стоматолошка федерација FDI, организација која го обединува светот на стоматологијата со цел да се постигне оптимално орално здравје за секого. „Да се гордееш со својата уста не е да имаш совршена уста, туку да имаш здрава уста“, е слоганот на кампањата кој ги поттикнува луѓето да го ценат и да се грижат за своето орално здравје. Што е потребно за убави и здрави заби?
Д-р Петрова: Она што е битно е свесноста дека оралното здравје е клучен показател за општото здравје. Кога сите ќе го сфатат ова, ќе ја сфатат и неопходноста за што поголема грижа и посветеност за оралното здравје. Со оглед на фактот дека првиот контакт со една личност е врзан со лицето, лицето каде е устата, па така секое нарушување, несклад, кариеси и неправилна поставеност на забите, секако дека влијаат на понатамошните контакти и комуникација. Како што велат „устата е прозор на здравјето на целото тело“. Па, сега се навраќаме на прашањето – Што е потребно за убави и здрави заби?
Потребна е свесност за нивното значење, правилен хигиено-диететски режим, дисциплина и грижа за истите, редовно миење на забите после секој главен оброк или барем два пати дневно пред одењето на вечерно спиење и после утринското појадување како би се отстраниле штетните наслаги насобрани при исхраната. Редовни посети на стоматолог и тоа превентивни, да не се врзани само во случај на болка. Препораките за редовни посети се тие да бидат на шест месеци или барем еднаш годишно. Овие превентивни посети се многу значајни затоа што со нив би се откриле некои рани кариеси, би се нотирале одредени промени на лигавицата на устата, рано откривање на пародонтолошки болести, промени на јазикот, како и проблеми врзани со зглобовите на вилицата. Секако не помалку значајни се и инструкциите од стоматологот во однос на техниката на четкање на забите, како и од неопходноста за менување на четката на одреден временски период. Соодветно на тоа и препораки за употреба на денталниот конец и интерденталните четки за што подобра орална хигиена. Не помалку значајни се и инструкциите за хигиена на јазикот, особено кај индивидуите кои имаат поизразени и повдлабнати бразди на истиот, а кои се места за задршка на бактерии. Кога сите овие активности ќе се интегрираат ќе вродат со креирање на една насмеана, среќна и комуникативна личност.
Оралните болести се главна здравствена грижа за многу земји и негативно влијаат на луѓето во текот на нивниот живот. Според FDI, oралните болести доведуваат до болка и непријатност, социјална изолација и губење на самодовербата, а често се поврзуваат и со други сериозни здравствени проблеми. Оттаму потенцираат дека нема причина за страдање: повеќето орални здравствени состојби во голема мера може да се спречат и можат да се лекуваат во раните фази. Од кога треба да започне грижата за забите?
Д-р Петрова: Во денешно време навистина нема потреба од страдање и грижа поврзани со оралното здравје. Она што е најзначајно е што порано да се сфати значењето на истото, со тоа би се избегнале проблеми врзани со варењето на исхраната, клучни за правилниот развој на целокупниот организам. Здравите и правилно подредени заби се клучни за самодовербата, емотивната состојба, воедно и за социјализацијата. Токму заради се ова грижата за забите би требала да започне што порано, да не речам со појавата на првите заби, како тоа би станала една рутинирана активност кај детето која не би му била терет, а би била од големо значење за што поквалитетен живот. На почетокот е многу битно детето да ги следи и активностите на родителите врзани со грижата на забите, како тие би биле добар пример кој тие треба да го следат. Па така уште од најрана возраст преку игра и смеење да им се наметне навиката за одржување на оралната хигиена, а соодветно со тоа и грижата за забите.
Млечните заби е задолжително да се поправаат од повеќе причини. Најпрвин за да не се трпи болка кога истите се расипани, со што џвакањето би се одвивало непречено. Второ затоа што се неопходни да бидат во усната празнина се додека не дојде терминот за нивната смена со трајните, со што би се овозможил правилен развој на вилиците, правилно никнување и подредување на истите, а воедно би се превенирал развојот на ортодонтски аномалии поради прераниот губиток на млечните заби
Стравот на децата кај стоматолог ќе се надмине доколку, пред се, првиот контакт со него е во период кога детето нема проблем, нема кариес, нема болка. Впрочем клучно е првата посета на стоматолог да не е врзана со веќе настанат проблем. Од друга страна доколку проблемот е веќе присутен, разговорите од страна на родителите и стоматологот, проследени со објаснување дека таа посета ќе ги отстрани болката и се што е врзано со неа, се исто така корисни за надминување на стравот
Кога децата треба да почнат со редовни контроли на стоматолог? Треба ли да се чека да се појави проблем или болки па да се посети стоматолошка ординација?
Д-р Петрова: Децата треба да започнат со редовни контроли на стоматолог што порано. Сугестиите од педодонтите (детските стоматолози) е тоа да биде врзано со првиот роденден. Тогаш дентицијата е комплетирана, децата се веќе зрели да ги сфатат препораките и инструкциите од стоматологот и се подготвени за соработка. Секако дека не треба да се чека периодот од една година доколку се јават одредени проблеми и претходно. Но, она што е клучно е дека не треба да се дозволи првиот контакт и посета на стоматолошката ординација да биде кога детето веќе има проблеми и болка. Препораките се првата посета да биде безболна, во истата детето треба да ја осети атмосферата во ординацијата, да се запознае со инструментариумот, со стоматолошката столица, со персоналот со кој во иднина ќе треба да соработува. Секако од огромно значење се и инструкциите кои ќе ги добие од својот стоматолог, препораките за правилна, разноврсна и квалитетна исхрана, обуките за правилниот начин на четкање на забите, инструкциите за избор на соодветна четка и паста за забите како и препораките за редовни контроли со што би се превенирале сите заболувања врзани за оралната шуплина и оралното здравје.
Млечните заби се клучни за развој на вилицата и формирање на трајни заби. Дали треба да се поправаат и зошто е битно да не се изгубат прерано?
Д-р Петрова: Млечните заби се важни од повеќе аспекти. Тие како што нагласивте се клучни за развојот на вилицата и формирање на трајните заби, но покрај тоа тие учествуваат во правилното формирање на говорот, а покрај тоа се неопходни за правилна исхрана. Доколку џвакањето не е квалитетно се нарушува процесот на варење на храната, а сето тоа е битно за целокупниот правилен раст и развој.
Млечните заби е задолжително да се поправаат од повеќе причини. Најпрвин за да не се трпи болка кога истите се расипани, со што џвакањето би се одвивало непречено. Второ затоа што се неопходни да бидат во усната празнина се додека не дојде терминот за нивната смена со трајните, со што би се овозможил правилен развој на вилиците, правилно никнување и подредување на истите, а воедно би се превенирал развојот на ортодонтски аномалии поради прераниот губиток на млечните заби.
Како влијае исхраната врз оралното здравје на децата? На што треба родителите да обрнат внимание?
Д-р Петрова: Исхраната има огромно влијание врз оралното здравје на децата, првенствено затоа што оралното здравје е интегрален дел од целокупното здравје. Токму затоа родителите треба да обрнуваат внимание на исхраната кај децата. При тоа особено да се внимава на количината на шеќери кои се внесуваат, со што би се редуцирала појавата на кариозни заби уште од најрана возраст. Особено е значајно што порано да се започне и со внес на потврда храна која е главниот стимулатор на плунковните жлезди кои пак од своја страна ја омекнуваат храната, битни се за започнување на процесот на варење на храната кој стартува во усната шуплина и најбитната функција на плунковните жлезди покрај горенаведените е самочистењето на усната празнина со што би се намалил денталниот плак, односно несаканите налепи на забите, кои се еден од главните причинители за развој на кариес. И секако битен е внесот на што поразновидна исхрана која е битна за целокупниот раст и развој на детето.
Како децата да го надминат стравот од посета на стоматолог?
Д-р Петрова: Како што напоменав и погоре, стравот кај стоматолог ќе се надмине доколку, пред се, првиот контакт со него е во период кога детето нема проблем, нема кариес, нема болка. Впрочем клучно е првата посета на стоматолог да не е врзана со веќе настанат проблем. Од друга страна доколку проблемот е веќе присутен, разговорите од страна на родителите и стоматологот, проследени со објаснување дека таа посета ќе ги отстрани болката и се што е врзано со неа, се исто така корисни за надминување на стравот. Значи што пораната едукација, разговори и инструкции врзани за таа тема ќе резултираат со свесност за надминување на стравот од стоматолог.
