ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Како настануваат одонтогените инфекции (инфекции од забно потекло) и кои се фазите низ кои поминуваат? Кога инфекцијата станува „длабока“ и кои се опасностите кои ги носи со себе? Што претставува флегмоната, кои лица се особено подложни на сепса (инфекција на крвотокот) и како истата се манифестира? Зошто е битно да го надминеме стравот од стоматолог и да одиме на редовни контроли? На овие и други прашања одговор побаравме од Д-Р ЃОРЃИ ИВАНОВСКИ, ДОКТОР ПО ОПШТА СТОМАТОЛОГИЈА, кој наскоро ќе се закити и со титулата специјалист доктор по орална хирургија.
Јавноста пред неколку дена беше потресена од веста за смртта на 25-годишното момче од Берово, чиј живот згасна поради компликации настанати по интервенција на заб, односно инфекција од забно потекло или одонтогена инфекција. Како настануваат одонтогените инфекции и кои се фазите низ кои поминуваат?
Д-р Ивановски: Сите сме потресени од настанот, нека почива момчето во мир. Искрено сочувство до фамилијата.
Ви благодарам Вам за интересот за разјаснување на начинот на кој настануваат ваквите компликации, кои воопшто не се наивни и мора луѓето да се запознаат за во иднина да се превенираат вакви состојби.
Инфекцијата во меките ткива може да се манифестира како абцес и како флегмона. Абцесот настанува кога организмот ќе ја ограничи инфекцијата со гранулационо ткиво и претставува шуплина исполнета со гнојна содржина и таа шуплина кога се шири ги бутка околните ткива. Флегмоната пак, не е ограничена и се шири низ сврзното ткиво и мускулните влакна, при што се создаваат бројни микроабцеси
Одонтогените инфекции се предизвикани од бактерии и како секоја инфекција, потребна е влезна врата. Кај одонтогените инфекции тоа претставува забната пулпа (т.н. нерв, живец) или преку потпорниот апарат на забот (низ пародонтален џеб).
За да дојде инфективниот материјал до забната пулпа, прво се разложува забната структура, што се манифестира како кариес на забот. Во овој момент со чистење на забот и поставување на пломба се сопира процесот. Кога кариесот ќе стигне до забната пулпа настанува нејзино воспаление и обично ова се манифестира со силни болки. Нетретирана забната пулпа полека изумира (некротизира) и инфектот е уште присутен внатре во забот. Понатаму преку отворите на врвовите на корењата на забите инфектот се шири во коската, состојба која се нарекува апикален периодонтит. Во коската почнуваат процеси на нејзино разградување и инфекцијата бара пат кон надвор. Многу често самиот организам знае да ја ограничи инфекцијата во овој момент и да се формира т.н. гранулом кој претставува веќе хронична инфекција која може да се активира некогаш повторно. Во оваа фаза со лекување и чистење на коренските канали може да се стопира и санира инфекцијата.
Што се случува доколку инфекцијата не се третира соодветно, како се манифестира понатаму?
Д-р Ивановски: Кога инфекцијата ќе продре надвор од коската почнува да прави оток во меките ткива непосредно во околината на забот причинител. Локацијата на отокот зависи од местоположбата на забот и припоите на мускулите. Во оваа фаза со воспоставување на дренажа преку коренските канали и со инцизија и дренажа низ меките ткива, како и антибиотска терапија, процесот ќе сопре и некогаш се уште постојат шанси забот да не мора да биде отстранет.
Од непосредната околина на забот кога ќе продолжи инфекцијата, во долна вилица може да оди кон вратот, грлото, па дури и да продолжи кон градниот кош. Во горна вилица преку одредени крвни садови инфекцијата може да се префрли кон мозокот и да предизвика тромбоза. Овие состојби се сериозни и животозагрозувачки, поради присуство на бројни витални органи и структури, и бараат итна хоспитализација на Клиника за максилофацијална хирургија, каде со инцизија низ кожата и поставување на дрен се постигнува декомпресија на инфицираниот сегмент, навлегување на кислород со што би се намалило нивото на анаеробни бактерии. Секогаш оди и интравенска антибиотска и супституциона терапија. Пациентот е често во тешка општа состојба, со покачена телесна температура и сите знаци на интоксикација. Доколку постојат услови забот причинител се отстранува веднаш. Некогаш поради зафатеност на џвакалните мускули и неможност на пациентот да ја отвори устата тоа не е можно во прв момент и се чека да се создадат услови за такво нешто.
Како се изведува дренажа на забот?
Д-р Ивановски: Како ќе биде изведена дренажата зависи од фазата на инфекција. Во почетните фази, кога е ограничен само во коската, може да се постигне и низ самиот заб со обработка на коренските канали. Кога се манифестира во меките ткива тоа се прави со инцизија (мал рез), продирање до инфектот со тапи инструменти и поставување на дрен (гумена лента или од латекс). Целта на дренот е да го држи отворен вештачки направениот отвор со инцизијата.
Инфекцијата во меките ткива може да се манифестира како абцес и како флегмона. Абцесот настанува кога организмот ќе ја ограничи инфекцијата со гранулационо ткиво и претставува шуплина исполнета со гнојна содржина и таа шуплина кога се шири ги бутка околните ткива. Флегмоната пак, не е ограничена и се шири низ сврзното ткиво и мускулните влакна, при што се создаваат бројни микроабцеси. Поради овие карактеристики дренажата кај флегмоната е значително потешка, отколку кај абцесите.
Одонтогените инфекции се предизвикани од бактерии и како секоја инфекција, потребна е влезна врата. Кај одонтогените инфекции тоа претставува забната пулпа (т.н. нерв, живец) или преку потпорниот апарат на забот (низ пародонтален џеб)
Флегмоната е најопасна инфекција на меките ткива и спаѓа во животозагрозувачки состојби кои може да се јават не само кај возрасните, туку и во детската возраст. Сепак, истата не настанува преку ноќ – кои се знаците и симптомите кои упатуваат на хоспитализација и болнички третман?
Д-р Ивановски: Секако дека не настанува преку ноќ. Од оние фази што ги спомнав погоре до флегмона проаѓа доста време доколку не се третира. Од моментот на продирање на инфекцијата надвор од коската, во зависност од анатомијата на човекот, може многу брзо за некој ден да стигне до флегмона. Главни симптоми се отокот, болката и црвенилото во вратната регија под долната вилица. Пациентите се обично во тешка општа состојба со покачена температура. Во одредена фаза поради спазам на горните дишни патишта може да настане и опструкција на дишењето.
Сепсата (труење на крвта) настанува како последица на тешка инфекција, а особено подложни на неа се малите деца, лицата со ослабен имунитет и хронично болните. Како се развива и кои се најчестите симптоми?
Д-р Ивановски: Сепсата претставува инфекција на крвотокот. Крвните садови во инфицираното ткиво, поради воспалението се шират и стануваат пропустливи и на тој начин бактериите продираат до таму. Таа има многу брз тек и се афектираат и други органи. Најчесто прв афектиран орган е срцето. Секако дека особено подложни за оваа и претходните компликации се лицата со намален имунитет. Симптомите се тешко и забрзано дишење, забрзан пулс, покачена температура, треска.
Голем број на луѓе, не само деца туку и возрасни имаат страв од посета на стоматолог, па честопати ги игнорираат забоболките, односно ги третираат на своја рака или се надеваат дека ќе поминат „сами од себе“, а на лекар одат само кога болката станува неподнослива. Во таа фаза проблемот веќе се продлабочил и огромни се шансите од појава на компликации. Што би им порачале на луѓето – зошто е важно редовно да посетуваат стоматолог?
Д-р Ивановски: Стравот од стоматолог е еден од најголемите проблеми со кои се соочуваме. Поради ова често некои состојби се ненавремено третирани и се случуваат и лесни и потешки компликации.
На сите кои го читаат ова им препорачувам да посетуваат стоматолог на секои 6 месеци, доколку не биле повеќе време веднаш да го направат тоа. Со редовни посети и санирање на проблемите во старт се врши превенција и несакани компликации. Да четкаат заби и да одржуваат редовна и правилна орална хигиена. Разговарајте со вашите стоматолози за превенирање на болестите на забите.
