ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Јавноста е во шок и неверување по објавувањето на веста за смртта на 14-годишната Вања Ѓорчевска, деветоодделенка од ООУ „Ј.Х.Песталоци“. Последната надеж за нејзино пронаоѓање жива згасна откако официјални лица објавија дека е најдено нејзиното безживотно тело. Целата јавност сочувствува со семејството, а насилната смрт на Вања предизвика огромна вознемиреност кај родителите кои стравуваат за безбедоста на своите деца, додека подеднакво исплашени се и децата. „Децата не би требало да ги слушаат коментарите на возрасните за грозоморните детали, не би требало да се емитуваат прес-конференции и вести на часовите за наставниците да ги добијат информациите“, вели Д-Р ЉУБИНКА ДАМЈАНОВИЌ, СПЕЦИЈАЛИСТ ПСИХИЈАТАР, ЈЗУ ЗДРАВСТВЕН ДОМ – СКОПЈЕ.
Д-р Љубинка, како родителите да им пристапат на децата во вакви ситуации?
Д-р Дамјановиќ: Ова што се случи е голема семејна трагедија, за општеството голем неуспех да се спречи да се случи истава.
Родителите треба да бидат смирени, да се соочат со своите стравови, но не и да ги пренесуваат на децата.
Во училиштата наставата колку е можно да биде редовна, а на одделенските часови да се обработат темите на справување со стрес, справување со загуби, превенција на ризично однесување и сл.
Во вакви ситуации е битно да им кажеме на децата дека се сакани, дека се обидуваме да направиме безбедна средина за раст и развој. Стравот е последица на настанот за насилната смрт на малолетната Вања, но треба да им се нагласи дека тагата што ја чувствуваме е длабока и човечка кога прерано ќе згасне еден млад живот на девојче кое требаше да ја прослави полуматурата.
Знаци на кои родителите треба да внимаваат кога станува збор за однесувањето на децата се: силен и парализирачки страв, несоница, повлекување во себе, намалено расположение, губиток на волја за активности кои им причинувале задоволство (слушање музика, гледање филмови, дружење и излегување со врсниците), одбивање да одат на училиште, неможноста за совладување на градивото во образовниот процес, преголема возбуда и агресивност
Треба ли да се инсистира на разговор или треба да почекаме децата сами да ни постават прашања?
Д-р Дамјановиќ: Секое дете е посебно, па така и разговорот во семејствата каде има близина и има отвореност не е битно кој ќе го иницира разговорот. Можат да бидат и родителите или згрижувачите, како и самите деца. Секојдневната грижа, разговорите за секоја тема ја градат самодовербата и близината на семејните членови. Покажувањето на стравот не е слабост, надминувањето е храброст.
Во јавноста во текот на вчерашниот ден се изнесоа детали за злосторот кои и тоа како одекнуваат во ушите на дечињата. Како да ги заштитиме од сите тие грозоморни поединости, врз чие ширење дополнително влијаат и социјалните мрежи?
Д-р Дамјановиќ: Во високоразвиените земји државата го штити своето население со одмерено, кратко известување за одредени немили настани, никогаш не навлегувајќи во деталите. Со тоа не се попречува истрагата, а дополнително и континуирано не се трауматизираат децата и возрасните.
Стручна помош треба да се побара во случаите кога стравот, тагата го оневозможува нормалното секојдневно функционирање на децата, промена во нивното однесување кое е впечатливо за околината и сл.
Децата не би требало да ги слушаат коментарите на возрасните за грозоморните детали, не би требало да се емитуваат прес-конференции и вести на часовите за наставниците да ги добијат информациите.
Во училиштата наставата колку е можно да биде редовна, а на одделенските часови да се обработат темите на справување со стрес, справување со загуби, превенција на ризично однесување и сл.
На кои знаци во однесувањето на децата треба да се внимава?
Д-р Дамјановиќ: Силен и парализирачки страв, несоница, повлекување во себе, намалено расположение, губиток на волја за активности кои им причинувале задоволство (слушање музика, гледање филмови, дружење и излегување со врсниците), одбивање да одат на училиште, неможноста за совладување на градивото во образовниот процес, преголема возбуда и агресивност.
Кога треба да се побара стручна помош?
Д-р Дамјановиќ: Стручна помош треба да се побара во случаите кога стравот, тагата го оневозможува нормалното секојдневно функционирање на децата, промена во нивното однесување кое е впечатливо за околината и сл.
Децата и младите можат да побараат стручна помош при Заводот за ментално здравје за деца и млади „Младост“ во Скопје, на Одделот за детска и адолесцентна психијатрија при ЈЗУ УК за психијатрија, како и во Центарот за деца и адолесценти при ЈЗУ Клиничка болница – Битола, на Одделот за ментално здравје на деца и млади. Со тимската работа на специјалист психијатар, психолог, педагог и другите стручни здравствени соработници овие институции им стојат на располагање на децата и семејствата во надминување на сите проблеми со кои се соочуваат во текот на детството и адолесценцијата.
