Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Како се одвива подготовката за анестезија? Кои типови на анестезија најчесто се употребуваат во детската возраст и што е важно родителите да знаат пред операција? Дали процедурата е безбедна и кои се можните компликации? „Важно е родителот да знае дека детето не смее да прима минимум две недели пред операција антибиотик, да нема респираторна инфекција, да не е настинато и да не примило вакцина во последните три недели. Доколку детето прима редовна терапија потребно е да се консултира анестезиологот дали терапијата да се продолжи до денот на операција“, објаснува д-р Љубица Миќуновиќ, специјалист анестезиолог. На денот на операцијата, доколку станува збор за закажана операција, детето треба да е здраво, гладно и жедно, односно да нема јадено во последните 6-8 часа и да нема пиено во последните 2-4 часа пред операција.
Децата се посебна категорија во медицината, особено во поглед на анестезијата, имајќи ја предвид нивната физиологија. Детската кревкост бара дополнителна спретност и искуство од страна на анестезиологот. Што е всушност најбитно за безбедна испорака на анестезија кога станува збор за деца?
Д-р Миќуновиќ: Запознавањето на детето заедно со родителите пред воведот во анестезија е многу важен момент. Со децата треба да се има искрен пристап и родителите би требало претходно да разговараат со детето зошто одат во болница. Целта на овој предоперативен разговор е да се запознае анестезиологот со моменталната состојба или болест на детето како и со медицинската историја, да направи план за престојната анестезија, можните ризик фактори и компликации и за истите да се разговара со родителите. Се разговара за процесот на опоравување, планот за обезболување и можниот период на престој во болница. Битно е во овој разговор родителите заедно со детето да стекнат доверба и сигурност во анестезиологот. Во некои болници, доколку времето и можностите дозволуваат, децата се запознаваат со просторот на денот пред операција, односно со операционата сала и собата за будење. Се разбира, битно е операционата сала да ги исполнува сите услови за изведување на безбедна анестезија.
При вовед во општа анестезија, пациентот се заспива, не е свесен, се обезболува, престанува да диши и со црево (тубус) се обезбедува дишен пат преку кое се поврзува со анестезиолошка машина која обезбедува вентилација и оксигенација на пациентот. Најризичен момент е воведот во анестезија и будењето, поточно екстубацијата (вадење на цревото за дишење) кога се случуваат најчестите компликации (ларингоспазам, бронхоспазам)
Како им пристапувате на децата и кои се најчестите прашања што Ви ги поставуваат родителите (и децата)? Успевате ли да го намалите нивниот страв, неизвесноста од претстојната интервенција?
Д-р Миќуновиќ: Родителите најчесто прашуваат за типот на анестезијата и кои се ризиците од истата. Кон сите родители, посебно оние кои покажуваат зголемен степен на вознемиреност и анксиозност, треба да се пристапи со внимание и трпение и да се продискутираат сите прашања што ги имаат околу анестезијата и операцијата со цел да се намали нивната вознемиреност зошто истата несвесно jа пренесуваат на децата. Пристапот кон децата е различен за секоја возраст. Децата до 6 месечна возраст не стравуваат од разделба од родителот и немаат психолошки последици, се разбира ако таа разделба од родителот не траела долго. Децата од 6 месечна до 4 годишна возраст се повознемирени при престој во болница, најмногу заради стравот од разделба од семејството и домот. Соработката со овие деца е најотежната. Децата во школска возраст не се толку загрижени од моментот на разделба колку што се загрижени за типот на интервенцијата и дали ќе боли. Нормално пристапот кон секое дете е индивидуален зошто не е важна само возраста, туку и средината во која е растено и воспитувано, дали е повлечено или соработува, дали е размазено и колку родителите соработуваат. Затоа првиот контакт со детето се воспоставува пред операција во присуство на родителите со цел да се чувствува сигурно. И после операцијата децата секогаш се будат покрај својот родител.
Како се одвива подготовката за анестезија? Што е забрането пред операција?
Д-р Миќуновиќ: Пред секоја операција важно е родителот да знае дека детето не смее да прима минимум две недели пред операција антибиотик, да нема респираторна инфекција, да не е настинато и да не примило вакцина во последните три недели. Доколку детето прима редовна терапија потребно е да се консултира анестезиологот дали терапијата да се продолжи до денот на операција. На денот на операцијата, доколку станува збор за закажана операција, детето треба да е здраво, гладно и жедно, односно да нема јадено во последните 6-8 часа и да нема пиено во последните 2–4 часа пред операција.
Кои типови на анестезија се применуваат во детската возраст?
Д-р Миќуновиќ: Во детска возраст се применуваат истите типови на анестезија како и кај возрасната популација, односно општа анестезија и регионална анестезија во која спаѓаат спинална, каудална, епидурална анестезија и периферни нервни блокови со кои се обезболуваат одредени регии на телото за изведување на оперативен зафат со цел да се избегнат компликациите кои можат да се случат при општата анестезија. Најчесто применувана анестезија во детската возраст е општата анестезија. Мал број пациенти и родители знаат што точно се случува при општа анестезија. При вовед во општа анестезија, пациентот се заспива, не е свесен, се обезболува, престанува да диши и со црево (тубус) се обезбедува дишен пат преку кое се поврзува со анестезиолошка машина која обезбедува вентилација и оксигенација на пациентот. Најризичен момент е воведот во анестезија и будењето, поточно екстубацијата (вадење на цревото за дишење) кога се случуваат најчестите компликации (ларингоспазам, бронхоспазам). Регионалната анестезија се изведува или во општа анестезија или во длабока седација, изборот е на анестезиологот. И во двата случаи детето не е свесно и не чувствува болка.
Родителите најчесто прашуваат за типот на анестезијата и кои се ризиците од истата. Кон сите родители, посебно оние кои покажуваат зголемен степен на вознемиреност и анксиозност, треба да се пристапи со внимание и трпение и да се продискутираат сите прашања што ги имаат околу анестезијата и операцијата со цел да се намали нивната вознемиреност зошто истата несвесно jа пренесуваат на децата. Пристапот кон децата е различен за секоја возраст
Дали анестезијата кај децата е безбедна процедура и кои се евентуалните последици кои може да ги има по детското здравје?
Д-р Миќуновиќ: Ова е многу голема тема доколку би разговарале за компликации, но накратко би кажала дека не постои 100% безбедна процедура, како што не постои 100% безбедна операција ниту анестезија. Секој тип на анестезија има свои предности, недостатоци, а со тоа и развој на компликации. Целта на анестезиологот е да ја одбере онаа анестезија која ќе е најбезбедна за детето, да биде добро обезболено и после операцијата, да има квалитетен сон, да се чувствува сигурно се со цел да не добие психолошка траума која би влијаела на понатамошниот развој на детето.
Неодамна во „Pediatric Anesthesia“ беше објавена студија направена на околу 210 000 деца во Австралија, која покажала дека децата кои до 4-годишна возраст биле изложени на општа анестезија имале послаб развој, послаби резултати по математика и проблеми при читањето, измерени преку училишните тестови. Сите од нив биле родини во термин, без поголеми вродени аномалии или невроразвојни пореметувања. Какво е Вашето размислување?
Д-р Миќуновиќ: Постојат неколку студии кои го разгледуваат проблемот за дејството на анестетиците кои се користат за општа анестезија врз развојот на децата посебно врз решавање на логички проблеми и математика. Во овие студии мораме да нагласиме дека децата добиле неколку пати општа анестезија заради одредена операција до возраст од 4 години. Генералниот став е да се избегнува општа анестезија во првите три години од животот, посебно ако операцијата треба да трае подолго од 3 часа. Ако е потребно да се изведе едноставна операција за којашто може да се чека нека се одложи додека детето наполни 3 години, но ако на детето му е потребна итна операција или не може да се чека до 3 години, тогаш нема причина да се одложува.
