ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Имунизација за сите е можна“ е мотото на кампањата, предводена од СЗО по повод Светската недела на имунизација 2025 (24–30 април), која има за цел да нè потсети дека заштитата од заразни болести не треба да биде привилегија за некои, туку основно човеково право, достапно за сите луѓе, насекаде во светот. Целта е да се подигне свеста за важноста на вакцините и да се охрабрат напорите за обезбедување на еднаков пристап до имунизација, без разлика на географската локација, економскиот статус или социјалните услови.
„Вакцините се едно од најголемите достигнувања на сите времиња за зачувување на јавното здравје што резултира со постигнување на контрола, искоренување или скоро потполна елиминација на бројни заразни заболувања, кои некогаш биле главна причина за смртност во светот. Само во последниве 50 години, вакцините спасиле 154 милиони животи, што значи повеќе од 3 милиони секоја година“, објаснува д-р Соња Ралева, специјалист по општа медицина, Служба за превентивна здравствена заштита на претшколски и школски деца „Бит-пазар“. Во интервју за Педијатар.мк, д-р Ралева зборува за улогата на вакцините во создавањето на побезбеден свет за децата и нивните семејства, опфатот со вакцинација во земјава, влијанието на пандемијата со КОВИД-19 врз редовниот календар за имунизација на децата, дезинформациите на социјалните мрежи за вакцините, како и за мерките кои треба да се преземат со цел подигнување на свесноста за значењето на имунизацијата.
Светската недела на имунизација 2025 се одбележува од 24 до 30 април под мотото „Имунизација за сите е можна“. Оваа глобална иницијатива, предводена од Светската здравствена организација (СЗО), има за цел да ја истакне клучната улога на вакцините во заштитата на луѓето од сите возрасти од болести што можат да се спречат со вакцинација. За што најчесто се загрижени родителите во врска со вакцините?
Д-р Ралева: Загриженоста на секој родител е можеби и оправдана. Затоа сме ние тука – да ги објасниме сите дилеми во врска со вакцините. Само медицината базирана на докази ги има вистинските одговори. Ги советуваме родителите да ги следат редовните превентивни прегледи, уредно да ги вакцинираат своите деца и да ги бараат одговорите на прашањата на вистинските места.
Одговорноста на секој родител е да има здраво и среќно дете. Но, се уште има 14,5 милиони деца на светско ниво кои не примиле ниту една вакцина, а тоа е глобална закана за сите. Никој не е сигурен доколку сите не се сигурни. Тоа можеме да го промениме и да се погрижиме секое дете без разлика каде се родило, да има шанса за здрав и безбеден живот, а тоа се постигнува со едукација и подигање на свесноста и одговорноста на секој родител за секое дете
Пред појавата на вакцините, просечниот животен век бил значително пократок, а детската смртност висока. Каква е улогата на вакцините во создавањето на побезбеден свет за децата и нивните семејства?
Д-р Ралева: Вакцините се едно од најголемите достигнувања за зачувување на јавното здравје на сите времиња што резултира со постигнување на контрола, искоренување или скоро потполна елиминација на бројни заразни заболувања, кои некогаш биле главна причина за смртност во светот. Само во последниве 50 години, вакцините спасиле 154 милиони животи, што значи повеќе од 3 милиони секоја година. Благодарение на нив, милиони луѓе се спасени – доколку не беше пронајдена полио вакцината, многумина ќе беа парализирани или со трајни инвалидни промени. Се уште постојат сведоци како случаи на болест во детството кои немаат примено вакцини.
Каков е опфатот со вакцинација во последниве години во Македонија?
Д-р Ралева: Вакцините се единствена превенција од болести кои во минатото биле главна причина за смртност, а епидемиолошките податоци многу јасно потврдуваат дека со воведување на секоја вакцина кон одредено инфективно заболување се намалува стапката на смртност од тоа заболување и се спречуваат инвалидитети предизвикани од истото.
Нашата земја е полио-слободна земја, како и многу европски земји, благодарение на глобалните политики за редовна вакцинација. Но и покрај тоа, имунизацијата е намалена на глобално ниво, особено во периодот на пандемијата со КОВИД-19, што е сериозен предизвик за модерната цивилизација, науката и медицината.
Вакцините се доказ за љубов, грижа и одговорност. Сакајте ги своите деца, грижете се за нивното здравје и нивната иднина – тие се нашата иднина. Штитејќи ги најмалите, ги заштитуваме и возрасните. Следете ги препораките на медицинските професионалци и избирајте информации базирани на докази
Наша цел е темелна одговорност и спроведување на превенцијата на сите возрасни групи од бебињата до повозрасните лица за да имаат здрав и квалитетен животен век.
Како се одрази пандемијата со КОВИД-19 на редовниот календар за вакцинација кај децата?
Д-р Ралева: За време на пандемијата, главниот акцент беше ставен на вакцинацијата против КОВИД-19. Тоа доведе до запоставување на редовниот календар на вакцинација кај децата, што резултираше со намален опфат. Овој тренд мора да се надмине со зајакнување на свесноста за важноста на редовната имунизација.
Како влијаат онлајн дезинформациите за вакцините врз довербата на родителите?
Д-р Ралева: Социјалните мрежи се преполни со лажни и неточни информации кои ги збунуваат младите родители. Доколку предоминираат ваквите дезинформации, се заканува враќање на болести кои сме ги искорениле, а кои никој не би сакал да ги види. Наша одговорност е да ги информираме родителите врз основа на медицина базирана на докази и вистински научни факти.
Треба многу да се работи на подигнување на свеста за значењето на имунизацијата. Што треба да се подобри на системско ниво за имунизацијата да биде поуспешна?
Д-р Ралева: Одговорноста на секој родител е да има здраво и среќно дете. Но, се уште има 14,5 милиони деца на светско ниво кои не примиле ниту една вакцина, а тоа е глобална закана за сите. Никој не е сигурен доколку сите не се сигурни. Тоа можеме да го промениме и да се погрижиме секое дете без разлика каде се родило, да има шанса за здрав и безбеден живот, а тоа се постигнува со едукација и подигање на свесноста и одговорноста на секој родител за секое дете.
Социјалните мрежи се преполни со лажни и неточни информации кои ги збунуваат младите родители. Доколку предоминираат ваквите дезинформации, се заканува враќање на болести кои сме ги искорениле, а кои никој не би сакал да ги види. Наша одговорност е да ги информираме родителите врз основа на медицина базирана на докази и вистински научни факти
Она што мене ме инспирира е вербата дека ќе предоминира свесноста на секој од нас за значењето на имунизацијата, а оваа цел е остварлива доколку ги одбереме точните податоци и информации, препораките на докторите и примерите за здрав и безбеден живот.
Штитејќи ги најмалите ги заштитуваме и возрасните со цел да имаме подобра иднина и подолг и квалитетен животен век. Клучот е во едукацијата и подигнување на свеста уште од најрана возраст. Потребна е континуирана едукација на родителите и јавноста, за да можеме да изградиме општество кое ја препознава вредноста на превенцијата.
Дали има најава за нови вакцини кои би биле вклучени во Календарот за имунизација во Македонија?
Д-р Ралева: Науката и медицината се исправени пред нови предизвици, а решенијата се бараат активно. Се разгледува можноста за вклучување на нови вакцини во националниот календар, со цел дополнително да се зајакне здравствената заштита на населението.
Што би им порачале на родителите кои се двоумат дали да ги вакцинираат своите деца?
Д-р Ралева: Вакцините се доказ за љубов, грижа и одговорност. Сакајте ги своите деца, грижете се за нивното здравје и нивната иднина – тие се нашата иднина. Како што претходно споменав, штитејќи ги најмалите, ги заштитуваме и возрасните. Следете ги препораките на медицинските професионалци и избирајте информации базирани на докази.
