На детето уште од раѓање му е потребен контакт, внимание и грижа од една блиска возрасна личност која ќе му обезбеди чувство на заштита, сигурност и доверба. Најчесто тоа е мајката, која со детето развива силна емоционална врска – однос на приврзаност. Детето кон таа личност покажува посебна нежност, бара близина и контакт. Кога е вознемирено, бара утеха и сигурност од неа, а чувствува страв и несигурност при разделба. Ваквото однесување е знак на нормален и здрав развој.
Приврзаноста почнува јасно да се изразува околу шест до осум месеци, па до втората година. Во оваа возраст, детето започнува да покажува вознемиреност кога е разделено од својот негувател и развива страв од непознати луѓе (иако само неколку месеци претходно можело да реагира позитивно на секое лице). Примарниот негувател, најчесто мајката, најдобро и најбрзо го смирува детето кога е вознемирено. Овие реакции се резултат на природниот развој.
Рутината и дневниот ритам носат сигурност
Иако детето брзо напредува во првите месеци од животот, сè уште нема развиено поим за време и не знае колку ќе трае одвоеноста. Затоа разделбата од примарната личност му паѓа многу тешко – не затоа што не може да издржи самото, туку затоа што не ја разбира привременоста на ситуацијата и има силна потреба за сигурност.
Темпераментот на децата е различен (биолошки е предодреден), па така некои се почувствителни на стимули од околината, побрзо се вознемируваат и потешко се смируваат, додека други се полесно прилагодуваат. Некои подготвено покажуваат пријатни емоции, а други – многу поретко.
На децата им одговара рутина и предвидлив дневен ритам. Организиран, мирен ден, без пренатрупани активности, доволно сон и одмор – тоа им носи стабилност. Уморните деца, или оние чии ритми се нарушени, многу полесно се вознемируваат, особено ако се изложени на многу стимули или се на непознато место.
Задоволување на детските потреби
На пример, за дете може да биде стресно кога се наоѓа во нова средина со многу луѓе, особено ако тоа е време за одмор или спиење. Детето има силна потреба за близина и физички контакт со родителите. Ако таа потреба не е задоволена, може да биде вознемирено и постојано да бара присуство и контакт. Ова е уште поизразено ако детето доживеало стресна ситуација или едноставно има „чувствителен ден“.
Детето е посмирено кога неговите потреби за контакт, нежен допир, милување, галење, носење и доење се задоволени. Затоа, кога е вознемирено, одговори на таа потреба – земи го во прегратка, утеши го нежно. Ако е многу вознемирено, можеби нема веднаш да се смири – ќе му треба време да ја „исфрли“ лутината, да ја изрази тагата и повторно да го изгради чувството на доверба и сигурност.
Ако има и друга незадоволена потреба – пронајди начин да ја задоволиш. Ако е уморно – стави го да спие. Ако му треба мир – повлечи се на тивко место.
Подготовка за разделба
Важно е да знаеш: детето чувствува и вознемиреност или незадоволство кај родителот, било заради раздвојување или поради престој во група луѓе, и може да реагира исто така емоционално.
Природно е родителот понекогаш да има потреба да се одвои на кратко. Но тогаш е важно да го подготви детето. Без разлика на возраста, кажи му дека ќе отидеш и кој ќе се грижи за него. Не се искрадувај! Детето можеби ќе покаже незадоволство, но искреноста му дава доверба – и тоа е многу поважно.
Најдобро е детето секогаш да го чува иста личност додека родителот е отсутен – тоа му носи чувство на стабилност. Помага и ако просторот е познат – најдобро е да остане во својот дом.
Кога ќе се вратиш, обезбеди време за контакт, прегратки и разговор. Дозволи му да ги изрази емоциите или фрустрациите поврзани со раздвојувањето. Покажи му разбирање и љубов – тоа е клучот.
Бебињата и малите деца – комуникација преку однесување
Бебињата се целосно зависни од родителите. Тие не можат да кажат што им треба или што ги мачи – тоа го прават преку плач или однесување. Дури и кога ситуацијата не може да се промени, најважно е родителот да ги препознае потребите на време и да реагира со љубов и разбирање.
