ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
лиценциран логопед/магистер по специјална едукација и рехабилитација
♦♦♦♦♦♦♦
П
Причинители за артикулативните проблеми кај децата
остојат повеќе причинители, но како најважни ќе ги издвојам:
- Средински (социјални);
- Психолошки;
- Органски (патолошки), оштетување на слухот, расцепи и др.;
- Наследни;
- Непознати.
При најмало отстапување на слухот артикулацијата на гласовите почнува да страда, т.е. се појавува неправилна детекција, дискриминација и интеграција
Средински (социјални) – Влијанието на семејството и средината во која расте детето има огромна важност за неговиот говорен развој на изговор на гласовите така и на целата јазична структура. Ако во семејството некој има неправилен изговор на гласовите, има носен призвук на говорот, и детето ќе го имитира тој говор, тоа е подложено на влијание и на говорниот пример на другарчињата, учителот, глумците, пејачите (дијалект).
На пример:
Ч и Ќ во Кавадарци – че одиме, ќе одиме.
Психолошки фактори – Се случува да не постои ниеден фактор кој може да предизвика лоша артикулација или каков било проблем во развој на говорот, а детето и до седмата и осмата година да говори како бебе. За овие деца велиме дека не сакаат да пораснат. Овие деца имаат потреба да останат на ниво на мало дете и таа емоционална незрелост доаѓа оттаму што очекуваат повеќе љубов и внимание од своето семејство (најчесто се случува ако имаат помало братче или сестриче). Исто така за оваа состојба честа причина се и самите родители бидејќи тоа го негуваат и поддржуваат.
Органски причини:
- Анатомски неправилни говорни органи (односот на вилицата и забите);
- Невролошки пореметувања – недоволна функција на мускулите на дел од говорниот апарат кој учествува при формирање на гласовите и говорот;
- Пореметен фонематски слух;
- Патолошки успорен говор;
- Повреда на мозокот за време и после породувањето;
- Оштетување на слухот.
Оштетување на слухот
Говорот се учи со слушање. Губењето на слухот особено негативно влијае на учењето на говорот.
Оштетувањето на слухот може да биде:
- Благо оштетување (од 26 до 40 db);
- Умерено оштетување (56 до 70 db);
- Тешко оштетување (71 до 91db);
- Многу тешко (над 91db);
- Тотална глувост.
Се случува да не постои ниеден фактор кој може да предизвика лоша артикулација или каков било проблем во развој на говорот, а детето и до седмата и осмата година да говори како бебе
При најмало отстапување на слухот артикулацијата на гласовите почнува да страда, т.е. се појавува неправилна детекција, дискриминација и интеграција односно правилна перцепција на гласовите.
- Неправилностите на вилицата и забалото како причинители за неправилна артикулација на гласовите
Кај децата често доаѓа до неправилности на вилицата и забите кое е причина за неправилен изговор на гласовите. Некои се настанати поради наследни конгенитални фактори (вроден расцеп на вилица и тврдо непце) додека други се формирани како лоша навика како што се цицање на цуцла, прст, јазик, дишење на уста итн.
Наследни фактори – Говорот не се наследува, но се наследува конституцијата на говорниот механизам односно говорниот апарат. Затоа често во некои фамилии се сретнуваат со генерации патолошки особини на говорниот апарат и кај децата и возрасните и во такви ситуации ако детето наследило патолошка конституција на говорниот апарат ќе има проблеми во правилната артикулација на гласовите.
Многу често се случува причинителите за лошата артикулација да бидат испреплетени што уште повеќе ја влошува состојбата кај детето.
Најголемиот дел од говорните пореметувања се јавуваат во раното детство помеѓу втората и петтата година. За сите артикулационо – јазички пореметувања се препорачуваат превентивни пред-вежби. Треба да се земе предвид дека логопедските вежби за артикулација треба да се отпочнат веднаш по нивното откривање.
