ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, спец. едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Супрасегментите се говорни обележја кои овозможуваат варијабилност во продукцијата на сегментите. Тие настануваат со варирање на акустичните елементи на говорните сегменти.
Супрасегменталните обележја кои можат да варираат се: траењето, интензитетот, фреквенцијата, звучноста… варијациите на наведените акустични елементи претставуваат основа на темпото на говорот, гласноста, интонацијата (мелодијата) акцентирање, обезвучениот говор….
Под флуентен говор се подразбира лесен, течен и природен говорен тек без напор, без неволни прекини, повторување и продолжување на јазичните единици.
Значи течен – флуентен е оној говор кој се остварува континуирано, според законите на фонетското сврзување на гласовите, во одреден ритам, висина, акцент и мелодија на дадениот јазик.
- Семантички флуентниот говорител има богат речник и спремен пристап кој успешно го користи во сите говорни ситуации
- Синтаксички флуентниот говорител може да објасни сложена идеја користејќи доста сложена реченица
- Прагматски флуентниот говорител секогаш знае како да го каже тоа што треба во многубројни и различни ситуации
- Фонолошки флуентниот говорител е способен лесно да изговара долги и тешки зборови и фрази
Дисфлуентен говор е оној говор во кој се јавуваат поголем број прекини, повторувања, застои, паузи, емболофразии и сл.
А) Обична дисфлуентност имаме кога се повторуваат повеќесложни зборови, фрази, заобиколувања, вербална конфузија
Б) Права дисфлуентност имаме при повторување на делови од зборови, гласови, слогови, продолжувања, блокади
НАРУШУВАЊА КАЈ КОИ Е ПРИСУТНА ДИСФЛУЕНТНОСТ ВО ГОВОРОТ
- Различни генетски синдроми (Tourette, Down, Fragile X, Prader- Willi, Turner)
- Различни заболувања или оштетувања на ЦНС
- Брзоплетост
- Брадилалија
- Пелтечење
Според меѓународната класификација на болестите од 1977 година, пелтечењето се дефинира како нарушување на ритамот и темпото на говорот при што лицето точно знае што сака да каже, но во исто време е и неспособно да го каже тоа поради повторување, продолжување или прекинување на некој глас
Пелтечење (Balbuticio, Balbuties)
Пелтечењето спаѓа во групата на нарушувања на супрасегменталната структура во говорот. Супрасегменталната структура на говорот ја сочинуваат квантитативните карактеристики на говорот како што се говорниот тек, ритам и темпо, траење, интензитет, висина на гласот, акцентирање на зборовите и мелодија на исказот. Пелтечењето се манифестира како нарушување на говорната флуентност.
Нормалниот говорен тек го карактеризираат пет временски димензии:
Првата димензија е редослед. Гласовите имаат свој одреден редослед во зборовите. Редоследот на гласовите го одредува значењето на зборовите. Исти гласови со обратен редослед во зборот имаат друго значење.
Втората димензија е траењето. Секоја говорна појава, секој глас има свое траење.
Третата димензија е брзината со која се изговараат фонетските елементи, па и зборовите.
Четвртата димензија е ритамот, кој се изразува во начинот на говорниот тек.
Петтата димензија е течноста на говорот која се постигнува со слевање на гласовите и зборовите во реченицата
Пелтечењето се манифестира само за време на говорот во вид на повторување на почетните гласови, слогови и зборови, или во вид на запнување на почетокот од говорот и во текот на говорот. Тоа не е едноставно говорно нарушување, туку синдром на голем број манифестации на соматски, физиолошки, говорно – јазичен, психолошки и социјален план (Vladisavljevic, 1982)
Според меѓународната класификација на болестите од 1977 година, пелтечењето се дефинира како нарушување на ритамот и темпото на говорот при што лицето точно знае што сака да каже, но во исто време е и неспособно да го каже тоа поради повторување, продолжување или прекинување на некој глас.
