ПИШУВА: М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Расцепи на усната и непцето претставуваат релативно чести вродени аномалии на лицевовиличната регија. Горната вилица заедно со носниот ходник, тврдото и мекото непце во својот ембрионален развој се формираат од еден медијален и два латерални процесуси при што нивното меѓусебно спојување или нецелосно спојување доведува до целосни или парцијални расцепи на усната и непцето. Тоа доведува до нарушување на нормалниот изглед на лицето, џвакањето, голтањето, нормалниот развој на говорот, дишењето, слухот и психосоцијалната стабилност. Мултидисциплинарниот тим е составен од специјалисти: ортодонт, максилофацијален хирург, логопед, оториноларинголог, детски стоматолог и протетичар.
Од особена важност е предоперативниот ортодонтски третман и задолжително постоперативен ортодонтски третман се до адултниот период.
Првата хируршка интервенција Cheiloplastica се изведува на тримесечна возраст, додека хирургијата на мекото и тврдото непце Palatoplastica се изведува на 24-месечна возраст.
Во механизмот на настанувањето на расцепите основна улога игра начинот на ембрионалното оформување на орофацијалниот комплекс. Trasler, Frasser (1963) сметаат дека појавата на некои типови на расцепи е асоцирана со високата положба на јазикот подолго време меѓу фацијалните процесуси, со што се менува положбата на фронтоназалниот процесус и доаѓа до расцеп. Степенот на деформација е различен во зависност од видот и размерот на расцепот. Развојот на непцето со едностран или двостран комплетен расцеп како и изолиран расцеп по раѓањето, влијание остваруваат бројни фактори, мускулите на горната усна, мускулите на образите, мускулите на мекото непце.
Исто така може да се напомене дека често се јавуваат и најразлични аномалии и деформации на одделни заби од забниот лак, нивна атипичност, вроден недостаток на одделни заби, аномалии во нивната форма и големина итн.
Проблемите на ортодонтското лекување на вродените расцепи се многубројни, сложени и долготрајни.
Целта на предоперативниот ортодонтски третман е клуч за успешна хируршка интервенција со основна цел да го спречи релапсот на максиларните сегменти вклучени во расцепот.
Со текот на времето, овие индикации се редуцирани и денес таа се применува само кај пациенти со следниве врсти на расцепи:
* Унилатерален комплетен расцеп на примарното и секундарното непце;
* Билатерален комплетен расцеп на примарното и секундарното непце;
* Билатерален комплетен расцеп на примарното непце.
Деформациите на максиларниот лак кај овие расцепи е најтежок, зјапот помеѓу максиларните сегменти е најголем, па оттаму и потребата за ран предоперативен ортодонтски третман.
Основни причини за ран ортодонтски третман кај новороденчињата со расцеп се следниве:
- потреба од корекција на деформираните максиларни лаци и обезбедување на добра скелетна основа за хируршко лекување на расцепот на усната со основна цел да се спречи колапсот на максиларниот лак после хируршката интервенција;
- подобрување на резултатите од хируршката интервенција;
- подобрување на исхраната кај децата со комплетен расцеп;
- постигнување на подобар психиолошки ефект кај родителите и обезбедување на нивна понатамошна соработка.
Успешни резултати можат да се очекуваат само ако третманот е добро координиран меѓу членовите на тимот за расцепи.
Постоперативниот ортодонтски третман подразбира три фази во лекувањето на пациентите со расцепи:
- Експанзија на максиларните сегменти во период меѓу третата и четвртата година од животот
- Третман за време на мешовита дентиција
- корекција на лингвално поставените и ротирани предни максиларни заби вклучени во расцепот
- корекција во моларната регија
- сериска екстракција
- Финална корекција во перманентната дентиција
Целта на постоперативниот ортодонтски третман е постигнување на нормален сооднос на горната и долната вилица со нормална оклузија, анатомско-морфолошко функционален изглед на лицето, нормално џвакање, нормален развој на говор, дишењето, слухот итн.
Најголем број хирурзи претпочитаат да го одложат хируршкиот третман на усната до тримесечна возраст, бидејќи бебето е тогаш поголемо, а со тоа и усната.
Овој интервал му дозволува на ортодонтот да го заврши пред хируршкиот третман кој значително ги подобрува крајните резултати.
ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, М-Р ИВАНА УРДАРЕВИЌ:
- Дали и вашето дете страда од дефицит на внимание со хиперактивност – Хиперкинетски растројства (АДХД)
- Отстранувањето на третиот крајник не значи и дефинитивно решение на зборувањето преку нос
- Речениците од два или три збора се јавуваат околу втората година од животот
- И доживеан страв може да доведе до пелтечење
