Шеќерот е намирница која се почесто се наоѓа во секојдневната исхрана на децата, преку видливи и нам од претходно познати извори, но и преку скриени шеќери кои демнат од различни страни, дури и во, на вкус солените јадења.
Токму поради епидемијата на обезност, но и се поголемиот број на хронични болести кои последично се појавуваат во раното детство, неопходно е да се води сметка за шеќерите во исхраната на детето, но и што е можно повеќе, да ги сведеме на минимум, потенцира д-р Јована Мајсторовиќ, нутриционист и советник за исхраната кај децата и младите.
ШТО СЕ ВСУШНОСТ ШЕЌЕРИТЕ?
Шеќерот припаѓа на групата јаглехидрати, по својата карактеристика е растворлив во вода, а најчесто се среќава во форма на прости шеќери или моносахариди во кои спаѓаат глукозата (прост шеќер), фруктоза (овошен шеќер) и галактоза (млечен шеќер). Постојат и сложени шеќери, кои најчесто претставуваат комбинација на два прости шеќера. Најкомплексни форми на шеќер се скроб и целулоза.
Кога се зборува за шеќерот, најчесто се мисли на белиот, најчесто користен шеќер или сахароза, која се прави од шеќерна репка или трска и се користи како додаток во исхраната. Токму за него во последниве децении се врзуваат многу предрасуди, се смета за главен виновник за многубројни болести, па често се смета за број еден непријател на здравјето. Се проценува дека просечна личност ќе изеде околу 30кг шеќер годишно, што е околу 400 калории секој ден.
КАДЕ СЕ СЕ НАОЃА ШЕЌЕРОТ?
Шеќерот пред се се наоѓа во торти, колачи, разни готови бисквити, но и во сокови, готови јадења, готови супи, кечап, мајонез, овошни јогурти, како и солени грицки како што е чипсот.
КОЛКУ ШЕЌЕР ДНЕВНО Е ДОВОЛНО?
Во денешно време кога шеќерите ги има насекаде, речиси е невозможно целосно да се исфрли од исхраната, но треба да се стремиме максимално да ја намалиме неговата употреба, вели д-р Мајсторовиќ.
Треба да се исфрлат соковите, пред се газираните, кога се во прашање пијалаците. На децата да им се дава вода или повремено сок од свежо исцедено овошје, на чија количина исто така треба да се внимава. Покрај тоа, исфрлете ги сите индустриски слатки и грицки, правете домашни слатки кои наместо шеќер ќе содржат поздрави замени, како урми, мед, агаве или стевија.
Многу истражувања ја поврзуваат хиперактивноста кај децата со употребата на шеќер, но всушност енергија може да се добие од други извори и намирници кои ќе одржат енергијата многу подолго од шеќерите, кои пак многу брзо доведуваат до пад на енергијата, што последично може да доведе и до депресија. Се препорачува децата да не консумираат повеќе од две лажици шеќер во текот на денот. Треба да се земе предвид дека шеќерот често се крие таму каде што не сме свесни.
ДАЛИ КАФЕАВИОТ ШЕЌЕР Е НАВИСТИНА ПОЗДРАВ?
Често како главна замена за класичниот бел шеќер консумираме кафеав, за кој веруваме дека е поздрава опција. Тој претставува комбинација на бел шеќер и мелаза, која му дава дополнително богатство на железо, калиум, калциум и бакар. Иако тоа делува примамливо, количините на овие микронутиренти се многу мали. Кафеавиот шеќер има речиси исто калории како и белиот. Она што често може да се види на пазарот, потенцира докторката, е само обоен бел шеќер, кој дури и нема никакви значајни разлики во однос на белиот.
МЕДОТ КАКО ЗДРАВА АЛТЕРНАТИВА
Кога размислуваме за здрави алтернативи на шеќерот, прво помислуваме на медот. Тој е природна состојка која се состои од фруктоза, глукоза, вода, но и минерали како железо, калциум, калиум и магнезиум. Токму поради поголемиот процент на фруктоза, тој е посладок од обичниот шеќер, но има понизок гликемиски индекс од него. Иако медот се смета за здрава алтернатива, тој исто така е богат со калории и го подига шеќерот во крвта, па со неговата количина треба да се биде умерен.
Медот најрано кај детето може да го воведете до втората година од животот и тоа претпазливо и во мала количина.
МОДЕРНИ ЗАСЛАДУВАЧИ
Стевијата е растение кое припаѓа на семејството на хризантеми, а денес е најчеста замена за класичниот шеќер. Таа е и до 200 пати послатка од класичниот шеќер, па затоа е неопходно да се користи во мали количини. Има низок гликемиски индекс, не е поврзана со појавата на кариес, термостабилна е. Што значи дека може да се користи и за готвење, а има занемарлива калориска вредност. Може да биде идеална замена за слатки, колачиа, која ќе даде вкус, а сепак ќе имаат помалку штетни ефекти врз организмот во целина. Водете сметка за нејзината исклучителна сладост, затоа користете мали количини, особено ако ја користите за прв пат.
