Педијатриски невропсихијатриски синдром со акутен почеток (ПАНС) е состојба која вклучува нагли, сериозни промени во однесувањето и расположението кај децата. Многу брзо, понекогаш преку ноќ, тие започнуваат да покажуваат симптоми на опсесивно-компулсивно нарушување (ОКН), како што се непожелни, опсесивни мисли. Или, може да почнат да избегнуваат јадење. Често развиваат тикови, движења како што се вртење на главата или брзо трепкање на очите кои не можат да ги контролираат.
Што го предизвикува ПАНС?
Иако причината за ПАНС останува нејасна, во некои случаи може да биде предизвикан од неодамнешна инфекција. Може да биде поврзан и со автоимуност, кога телото напаѓа свои здрави клетки.
Што е ПАНДАС?
Под „чадорот“ на ПАНС влегува и ПАНДАС (педијатриски автоимуни невропсихијатриски нарушувања поврзани со стрептококни инфекции). ПАНДАС првично е опишан во 1990-тите години, повеќе од една деценија порано од ПАНС. Ова се случило откако истражувачите откриле дека пет деца со нагло појавување на опсесивно-компулсивно нарушување (ОКН) и тикови сите имале неодамна дијагностицирано стрептококно грло или инфекција со стрептокок група А или GAS.
Други инфекции се предложени како можни предизвикувачи на симптомите на ПАНС. Но, не сите случаи на ПАНС имаат јасна врска со инфекција.
Дали ПАНС е автоимуно нарушување?
ПАНС може да биде поврзан и со група на состојби кои вклучуваат автоимуни проблеми. Примерите вклучуваат автоимуни енцефалитиси, синдром на Гилен-Баре и Сиденхемова хореа. Со овие состојби, имунолошкиот систем по грешка го идентификува здравиот мозок или нервни клетки како закана и ги напаѓа.
Некои научници исто така веруваат дека гените на детето, историјата на траума и други фактори во нивната медицинска историја играат улога во развојот на ПАНС.
Педијатриски акутен невропсихијатриски синдром (ПАНС) е состојба која вклучува нагли, сериозни промени во однесувањето и расположението кај децата. Многу брзо, понекогаш преку ноќ, тие започнуваат да покажуваат симптоми на опсесивно-компулсивно нарушување (ОКН), како што се непожелни, опсесивни мисли. Или, може да почнат да избегнуваат јадење. Често развиваат тикови, движења како што се вртење на главата или брзо трепкање на очите кои не можат да ги контролираат
Како да знаете дали опсесивно-компулсивното нарушување или тиковите се поврзани со ПАНС?
Повеќето деца со опсесивно-компулсивно нарушување, тикови и симптоми кои влијаат на мозочната функција, емоциите и расположението (наречени невропсихијатриски симптоми) најверојатно имаат состојби кои не се поврзани со ПАНС. Тоа што го разликува ПАНС е наглиот почеток на овие симптоми.
Критериуми за дијагноза на ПАНС: клучни знаци и симптоми
Нагол и драматичен почеток на:
- симптоми на опсесивно-компулсивно нарушување или
- строго ограничена исхрана.
Дополнително, детето нагло развива најмалку два од следните симптоми:
- Анксиозност;
- Нагли, екстремни промени во расположението, претерани реакции и/или депресија;
- Раздразливост, агресивност и/или сериозно опозициско однесување;
- Загуба на развојни етапи и однесување и однесување помало од својата возраст;
- Пад во училишните перформанси;
- Проблеми како зголемена чувствителност на сетилата како звук, допир или мирис; халуцинации; проблеми со учење како дисграфија; движења или вокални тикови;
- Проблеми со спиење или други проблеми како енуреза (мокрење во сон) кои не можат да се објаснат со постоечки здравствени проблеми.
Дијагностицирање на ПАНС
Докторот ќе ја испита медицинската историја на вашето дете, вклучувајќи кога првпат се развиле симптомите слични на опсесивно-компулсивно нарушување. Ова дава важни насоки. Опсесивно-компулсивно нарушување се јавува кај 1 % до 3 % од сите деца и адолесценти, иако е многу поретко кај помладите деца во споредба со адолесцентите. За разлика од тоа, опсесивно-компулсивно нарушување кое е поврзано со болести, како што е ПАНС, најчесто се јавува кај деца кои не достигнале пубертет.
Физичките и ментални здравствени прегледи исто така се клучни. Лабораториски и имиџинг тестови обично се прават само ако има симптоми кои може да укажуваат на автоимуни енцефалитиси.
Дали сите деца со симптоми на ПАНС треба да бидат тестирани за стрептокока?
Американската академија за педијатрија (ААП) не препорачува универзално тестирање на сите случаи на симптоми слични на ПАНС за стрептокока група А. Податоците не се доволно силни за да се поддржи корист од такво универзално тестирање.
Третман на ПАНС: Што препорачува ААП
ААП препорачува третмани за ментално здравје, како што е когнитивно-бихевиоралната терапија (CBT), како прва линија на третман за многу симптоми на ПАНС. CBT и други психолошки терапии се докажани како корисни за помагање на децата да ги управуваат своите симптоми на опсесивно-компулсивно нарушување, други типови анксиозност, тикови и избегнувачки или ограничувачки нарушувања на внесот на храна (ARFID). Некои антидепресивни лекови исто така можат да помогнат во лекувањето на опсесивно-компулсивно нарушување и анксиозност.
Антибиотици се препорачуваат за лекување на ПАНС само ако детето има и клинички симптоми и позитивен тест за стрептококна инфекција – и тоа само за 10 дена. Не постои доволна доказна база која би поддржала долгорочно лекување со антибиотици на деца со стрептококна ангина.
Неверификувани третмани за ПАНС кои не се препорачуваат
Постојат различни други третмани кои понекогаш се предлагаат за деца со ПАНС. Многу од овие третмани се за други состојби кои се сметаат за можни поврзани со синдромот. Сепак, тие не се докажани како корисни за деца со симптоми на ПАНС. Примерите вклучуваат:
Третман за Лајмска болест
Лајмската болест понекогаш се предлага како можен предизвикувач на ПАНС. Оваа болест пренесена преку крлежи може да има симптоми слични на оние на ПАНС, вклучувајќи опсесивно-компулсивно нарушување. Сепак, не постојат јасни случаи на поврзаност на ПАНС со Лајмска болест. Тестирањето или третманот за Лајмска болест кај деца со ПАНС не се препорачува во моментов.
Тонзилектомија и/или аденоидектомија
Операција за отстранување на крајниците и аденоидите била препорачана за помош во намалување на бројот на инфекции со стрептококна ангина кај децата. Меѓутоа, истражувањата сè уште не покажале дека ова е ефикасно и овие операции не се препорачуваат како третмани за ПАНС.
Третман за синузитис и/или грип
Поврзаноста помеѓу ПАНС и инфекциите на синусите или грипот не е поддржана со докази. Третирањето на дете со ПАНС за синузитис или грип не се препорачува, освен ако не ги исполнува вообичаените критериуми за овие респираторни заболувања.
Третман за Mycoplasma pneumoniae
Не постојат добро документирани случаи кои ја поврзуваат Mycoplasma pneumoniae (M. pneumoniae) со ПАНС. Макролидите, антибиотици за лекување на M. pneumoniae, биле пробани како третман за ПАНС. Сепак, во моментов не е потребно лекување за M. pneumoniae, освен ако детето со ПАНС има инфекција со M. pneumoniae.
Третман за други вируси и инфекции
Други инфекции биле спомнувани како можна поврзаност со PANS. Примерите вклучуваат Епштајн-Бар вирус, херпес симплекс, ентеровирус, варичела и стоматолошки и гастроинтестинални инфекции. Но, тешко е да се утврди дали тие имаат некаква врска со ПАНС. Тие се многу чести кај децата. Затоа, третманот за овие состојби не се препорачува за деца дијагностицирани со ПАНС. (Извор: ААП)
