♦♦♦♦♦♦♦
Проф. д-р Бранимир Несторовиќ, педијатар пулмолог-алерголог од Универзитетската детска клиника „Тиршова“ во Белград, објаснува што претставуваат ПМ10 и ПМ2.5 честичките, најопасните состојки на загадениот воздух и какво е нивното влијание врз организмот.
„ПМ е кратенка на англиските зборови „particulate matter“ (честички). Обично тие се мешавина на цврсти честички и масти. ПМ10 се оние крупните, со дијаметар 10 микрометри, додека 2.5 се мали со дијаметар 2.5 микрометри. Ги има со различен состав и облик, во зависност од изворот на аерозагадување, обично се резултат на комплексни хемиски реакции помеѓу гасовите и цврстите честички (најчесто сулфур диоксид и азотен оксид). Големите честички (ПM10) се задржуваат во горните дишни патишта, додека малите честички доспеваат во длабоките делови на белите дробови. Оттука, големите честички предизвикуваат проблем со очите, носот, грлото, а малите со долните дишни органи органи“, објаснува проф. д-р Несторовиќ за српски „Курир“.
Покрај честичките, причини за загадување на воздухот се и гасовите, азотни оксиди (оксид и диоксид), озон, сулфур диоксид. Тие потекнуваат од издувните гасови на автомобилите, согорување на гасот од топланите, јагленот, хемиската индустрија…
Најштетниот дел на аерозагадувањето потекнува од издувните гасови на автомобилот (азотни оксиди и озон). Покрај тоа, дизел-честичките имаат директен ефект врз дишните патишта. Трудови од Јапонија покажуваат дека зачестеноста на астма, алергии и проблеми со срцето се намалува со секој метар оддалеченост од автопатот – на оддалеченост од околу 50 метри зачестеноста била двојно помала отколку кај луѓето кои живеат покрај автопатот
„Гасовите навлегуваат подлабоко во белите дробови од честичките, па со самото тоа имаат сериозни штетни ефекти – доведуваат до настанување на астма и хронични опструктивни белодробни заболувања. Некои од честичките навлегуваат и подлабоко во организмот, доспеваат до циркулацијата, па се разнесуваат во организмот до виталните органи – срцето и мозокот. Светската здравствена организација проценува дека една третина од смртните случаи од срцеви заболувања и мозочен удар се предизвикани од аерозагадувањето“, објаснува проф. д-р Несторовиќ.
Честопати автомобилите се наведуваат како главни загадувачи на воздухот, а докторот објаснува на кој начин го загрозуваат човековиот организам. „Најштетниот дел на аерозагадувањето потекнува од издувните гасови на автомобилот (азотни оксиди и озон). Покрај тоа, дизел-честичките имаат директен ефект врз дишните патишта. Трудови од Јапонија покажуваат дека зачестеноста на астма, алергии и проблеми со срцето се намалува со секој метар оддалеченост од автопатот – на оддалеченост од околу 50 метри зачестеноста била двојно помала отколку кај луѓето кои живеат покрај автопатот. Друг штетен ефект на автомобилите е бучавата, која е веднаш зад аерозагадувањето по штетниот ефект. Континуираната бучава создава состојба на хроничен стрес, што значително го зголемува ризикот од настанување на кардиоваскуларни проблеми, мозочен удар, хипертензија, дијабетес…“
Маските не помагаат
Заштитната вредност на носењето маски е мала, дури и високософистицираните имаат низок степен на филтрација на честички, а на гасови скоро и да нема, вели д-р Несторовиќ
Проф. д-р Несторовиќ додава дека посебен проблем е и заедничкото дејство на алергените со честичките на аерозагадувањето.
„Докажано е дека фрагментите од поленови зрна се врзуваат за честичките на дизел и ги прават значително попотентни во предизвикување на алергии. Најпрво, им овозможува да навлезат подлабоко во дишните органи, а потоа предизвикаат воспаление на слузокожата, што ја појачува самата алергиска реакција“.
Посебно штетен вид на аерозагадување е и пушењето, додава докторот. Се смета дека пушењето цигари по своите негативни ефекти врз организмот е пред загадувањето на воздухот.
Што треба да направи едно лице кога воздухот е загаден со цел да го намали негативниот ефект врз здравјето? „Основната мерка, да не се излегува во тие денови надвор, очигледно е неизводлива за повеќето луѓе. Можете да се обидете да одите на работа по споредни патишта на кои има помалку возила, или да ги избегнувате патиштата околу топланите или хемиските комплекси. Корисно е во автомобилите кои имаат циркулација на воздухот, да се затвори, така што автомобилот ќе биде херметички затворен од влегување на надворешниот воздух. Повеќето возачи не обрнуваат внимание на ова важно копче во автомобилот. Можете да се обидете и да одите на работа порано, пред сообраќајниот метеж“, се дел од препораките на проф. д-р Несторовиќ.
